Verkiezingspeiling: Boer en tuinder kritischer op Europese Unie

Aan de peiling die Nieuwe Oogst in aanloop naar de Europese Parlementsverkiezingen van 6 juni hield, deden ruim duizend boeren en tuinders mee. De enquête werd afgesloten kort voor de bekendmaking van het hoofdlijnenakkoord tussen PVV, VVD, NSC en BBB.

In dat akkoord staat een stevige opgave voor de nieuwe landbouwminister die voor de Nederlandse sector knellende Europese regelgeving moet zien te versoepelen. De vraag of dat het aanstaande kabinet gaat lukken, is meegenomen in het onderzoek. 53,4 procent van de agrariërs denkt van wel, 30,6 procent denkt dat het niet lukt.

Uit het onderzoek blijkt ook dat de stem van boeren en tuinders op 6 juni verder naar rechts schuift dan bij de Tweede Kamerverkiezingen van vorig jaar. Opmerkelijk is de opmars van de PVV. In november zei slechts 1,3 procent van de ondervraagden op die partij te gaan stemmen, in de peiling voor de Europese verkiezingen is dat 11,4 procent.

BBB kan rekenen op een stabiele achterban in de land- en tuinbouw. Evenals in november gaat 53 procent ook bij de Europese verkiezingen op deze partij stemmen.

De winst van de PVV komt voor rekening van VVD en NSC, de overige beoogde coalitiepartners. De partij van Dilan Yesilgöz heeft het vertrouwen van veel agrariërs verloren en zakt van 10,1 procent in november naar 3,7 procent nu.

NSC sprak in november met 7,8 procent in november best veel boerenstemmers aan. Die aanhang is verdampt: van 7,8 procent toen naar 0,7 procent nu.

Hier lijkt het standpunt van partijen in het mestdebat een rol te spelen. VVD en NSC verzetten zich niet tegen een nieuwe opkoopregeling van landbouwminister Piet Adema, waar BBB en PVV zich wel tegen keerden. ‘Ik had altijd vertrouwen in VVD, maar ze laten het voor de boeren nu toch liggen’, reageert een veehouder uit Drenthe.

Licht herstel CDA en SGP

Opvallend is het lichte herstel dat CDA en SGP laten zien. Het CDA klimt ten opzichte van de landelijke verkiezingen van 11,2 procent naar 12,8 procent en is daarmee de tweede grootste partij bij agrariërs. De SGP gaat van 6,1 procent naar 8,3 procent van de stemmen.

Ondanks dat bijna driekwart van de boeren en tuinders vindt dat de EU te veel macht naar zich toetrekt, is slechts 19,7 procent voorstander van een Nexit. Dit is wel een flinke toename ten opzichte van de 5 procent bij de Europese verkiezingen in 2019. Momenteel is 66,3 procent tegenstander van een Nederlands vertrek uit de unie, 14 procent heeft hierover geen mening.

De kritiek op de EU wordt vooral gevoed door een gebrek aan aandacht voor nationale en regionale omstandigheden, zo blijkt uit de reacties in het onderzoek. ‘Er wordt ‘ver van mijn bed’ geregeerd, Brussel staat te ver van de praktijk af en kijkt te weinig naar de nationale verschillen’, aldus een glastuinbouwer uit Gelderland.

‘Europa houdt geen rekening met regionale verschillen. Wat mij het meest steekt, en niet voor ons eigen bedrijf, is het feit dat we geen evenwichtsbemesting meer op basis van dierlijke mest mogen toepassen’, schrijft een Friese veehouder.

Catastrofale krimp

Een bollenteler uit Noord-Holland wijst op de Nitraatrichtlijn. ‘Die moet voor de hele EU hetzelfde zijn. Maar de vruchtbare delta in Nederland is niet te vergelijken met gronden in bijvoorbeeld Spanje. Nu moet Nederland een catastrofale krimp inzetten met enorme gevolgen voor alle aanverwante bedrijven.’

Inspraak zonder inzicht, geeft uitspraak zonder uitzicht, stelt een akkerbouwer uit Friesland. ‘Dat laatste zien we veel te veel. Bemoeien om het bemoeien is contraproductief voor alle betrokkenen.’

Goede relatie

Uit de reacties blijkt dat een deel van de boeren denkt dat de beslissing om de derogatie in te trekken is genomen op basis van onvolledige informatie. ‘Vooral een goede relatie van Nederland met de Europese Commissie is nodig. Met eerlijkheid en feitenkennis, geen vooringenomen standpunten, dubbele agenda en politiek spel’, verwoordt een melkveehouder uit Noord-Brabant de mening van veel collega’s.

De grootste zorgen maken agrariërs zich over de toenemende regeldruk (88,7 procent), gevolgd door de kloof tussen boer en politiek (82,0 procent), een gebrek aan toekomstperspectief (71,4 procent) en de toenemende migratie (68,9 procent).

Net als in 2019 vroeg Nieuwe Oogst naar het belang van de EU voor het kunnen beschikken over voldoende arbeidskrachten. Ondanks dat boeren de tekorten op de arbeidsmarkt zelf ook ervaren, vindt nog maar 45 procent dat de oplossing bij de EU ligt. Vijf jaar geleden noemde 65 procent het vrije verkeer van mensen in de EU onmisbaar.

‘Nederland is misschien te klein om de EU te verlaten, maar het is een bureaucratische molensteen om de nek van de burgers geworden’, concludeert een Friese veehouder.

De verantwoording en alle resultaten van het onderzoek zijn te vinden op nieuweoogst.nl/onderzoek.