Inzet GLB moet beter, maar 'hoe' leidt tot verdeeldheid

Het Nederlands Agrarisch Jongeren Kontakt (NAJK) hield in samenwerking met Schuttelaar & Partners woensdag een drukbezocht verkiezingsdebat over de toekomst van de agri- en foodsector in Nederland. In een goedgevulde Mauritskazerne in het Gelderse Ede leidde dat tot een levendig debat.

Aan het debat deden ervaren Europarlementariërs mee als Bert-Jan Ruissen (SGP), Gerben-Jan Gerbrandy (D66) en Bas Eickhout (GroenLinks-PvdA), maar ook kandidaat-Europarlementariërs als Anna Strolenberg (Volt), Bart Millenaar (VVD), Fenna Feenstra (SP), Jessika van Leeuwen (BBB), Johanna Koffeman (ChristenUnie) en Willemien Koning (CDA).

Inkomen boeren

Partijen zijn het eens dat bij de Europese Green Deal en de daaruit voortvloeiende maatregelen voor de landbouw te weinig is gekeken naar de gevolgen voor het inkomen van boeren. 'Bij vergroening moeten we goed kijken naar de toepasbaarheid op het bedrijf en daar moet een fatsoenlijke beloning tegenover staan', zegt VVD'er Millenaar.

Volgens Koning van het CDA worden duurzaamheidseisen opgestapeld zonder daar een goede vergoeding tegenover te zetten. 'We moeten niet alleen sturen op ecologie, maar ook op economie en de sociale aspecten van de transitie.'

Te weinig geïnvesteerd

'Verduurzaming begint met een gezonde bedrijfsvoering. Er wordt te veel gestuurd op regels en te weinig geïnvesteerd in de ontwikkeling van bijvoorbeeld groene gewasbescherming en nieuwe veredelingstechnieken', vindt Ruisen (SGP).

Wat betreft de noodzaak tot verduurzaming ontlopen de standpunten van partijen elkaar niet veel. Bij de vraag hoe dat moet worden gefinancierd, lopen de meningen uiteen. 'Van het GLB-budget gaat 80 procent naar de 20 procent grootste boeren. Dat is oneerlijk en moet anders', zegt Eickhout (GroenLinks-PvdA).

D66'er Gerbrandy is het daarmee eens. De links partijen pleiten voor een afbouw van de hectarepremie ten gunste van gericht budget op ecologische doelen. De overtekening van de ecoregelingen in het huidige GLB zien ze als ondersteuning van hun betoog. 'We moeten het GLB gebruiken waar boeren dat het meest nodig hebben: voor een duurzame en economisch rendabele bedrijfsvoering', zegt Gerbrandy.

Met huidige budget

Om het succes van de ecoregelingen uit te breiden, zou de VVD graag meer financiële middelen vrijmaken. Dat gaat GroenLinks-PvdA en D66 te ver: verduurzaming moet wel met het huidige GLB-budget. Dat impliceert een verlaging van de hectarepremie ten gunste van de vergoeding voor groene ecodiensten.

De SGP ziet meer in een wettelijke verplichting voor de retail om mee te betalen. Ruissen: 'We kunnen wettelijk regelen dat als supermarkten een keurmerk voeren, de boer daar een fatsoenlijke vergoeding voor ontvangt.'

Tijdens een discussie over de rol van de vruchtbare Nederlandse delta botste BBB-kandidaat Van Leeuwen veelvuldig met Eickhout (GroenLinks-PvdA). BBB waakt over de voedselproductie in Noordwest-Europa omdat die in het zuiden als gevolg van klimaatverandering onder druk staat. 'We moeten juist inzetten op hoogproductieve landbouw.'

Volgens Eickhout is de landbouw gebaat bij een betere balans met de natuur. 'Dat is het beste om met extreme neerslag en droogte om te gaan.'

Aanpassen EU-afspraken

Tijdens het debat kwam ook het gesloten onderhandelingsakkoord tussen PVV, VVD, NSC en BBB ter sprake. Die partijen gaan in Brussel pleiten voor het aanpassen van afspraken over natuurbescherming (stikstof) en waterkwaliteit (Nitraatrichtlijn). Het CDA heeft in het verkiezingsprogramma van zijn Europese fractie EVP laten opnemen dat herijking van Natura 2000-gebieden mogelijk moet zijn.

Dat de beoogde coalitie dat voorstel heeft overgenomen, leidt tot tevredenheid bij het CDA. Ook GroenLinks-PvdA wil dat idee niet direct afbranden. Wel plaatst Eickhout een kanttekening.

'Nederland heeft bij de invulling van beleid soms rare dingen gedaan die niets met de EU te maken hebben. Voor de versnippering van Natura 2000-gebieden heeft Nederland zelf gekozen. Daar kun je wel vanaf, maar de EU vraagt dan wel om dat elders te compenseren', zegt Eickhout die daarbij opmerkt dat 'het tijd wordt dat Nederland keuzes maakt'.