'Geopolitiek besef ontbreekt in klimaatdebat'

Het klimaat verandert en menselijk ingrijpen heeft daar invloed op. Maar de eis van Extinction Rebellion om broeikasgassen tot 'nul te reduceren tegen 2025' is niet alleen onrealistisch, maar toont ook een schrijnend gebrek aan geopolitieke realiteitszin. De huidige conflicten in de wereld tonen aan: we hebben voldoende voedsel, brandstoffen en grondstoffen nodig, als we autocratische regimes het hoofd willen bieden.

De grote boze wereld buiten Nederland wordt met de dag rauwer. Autocratische regimes als Rusland, China en Iran lijken machtiger en brutaler te worden. Brandhaarden zoals Gaza en Jemen, die lange tijd smeulden, laaien plots weer op. De harde realiteit is dat de wereld aan het destabiliseren is en dat Nederland en Europa daar niet genoeg op voorbereid zijn. Nederland moet dus werk gaan maken en erkennen dat onze bedrijven – in het bijzonder onze maakindustrie, mkb-bedrijven en voedselmakers – geen klimaathobbyprojecten zijn, maar strategische middelen die we moeten koesteren voor onze soevereiniteit.

Onzekerheid van voedsel

Een wijze les uit de oorlog in Oekraïne is de abrupte onzekerheid van voedsel in de wereld. Prijzen van graan en zonnebloemolie werden in het Westen hoger en in ontwikkelingslanden haast onbetaalbaar. Nederlandse kennis en kunde van voedselproductie staan in connectie met wereldvrede. De zekerheid van voedsel levert een bijdrage aan wereldvrede. De landbouwsector is dé geopolitieke en handelskracht van Nederland, voedsel het goud van deze eeuw. 'Minder voedsel maken', zoals het oude Haagse beleid en de EU-Green Deal tot gevolg hebben, 'is gevaarlijk', stelt hoogleraar Rob de Wijk.

Ruim 55 procent van ons handelsoverschot en daarmee onze internationale onderhandelingsmacht komt voort uit de landbouwexport. Voor voedselproductie is energie nodig. Afhankelijk zijn van autocratische aardgasproducenten als Rusland wil niemand. Nederland en de EU kunnen daarom een voorbeeld nemen aan de steeds energieonafhankelijker Verenigde Staten (VS). Al in 2007 werd daar de Energy Independence and Security Act aangenomen die opriep tot meer energiezekerheid en -onafhankelijkheid. De afgelopen jaren behaalde de Amerikaanse aardolie- en schaliegasproductie record op record. De VS werd daarmee in één klap energieonafhankelijker.

De afgelopen kabinetten hebben dit geopolitieke afhankelijkheidsprobleem niet gezien. Het motto werd: volledig van het gas af en fossiel versneld uitfaseren. Er kwam geen noodscenario om een gezonde, weerbare energiemix te houden door inzet van kerncentrales, biomassacentrales op reststromen, afvalenergiecentrales en voldoende productie van groen gas, aangevuld met een beetje wind- en zonne-energie, mits het weer goed is. Wel kwam er voortijdige uitschakeling van bestaande hypermoderne kolencentrales en gascentrales.

Onrealistisch scenario

Anno 2024 lijkt volledig van het gas af een onrealistisch scenario te worden. Onlangs bleek weer dat stoppen met gas gebruiken voor huishoudens nu nog honderden euro's per jaar extra kan kosten. De frequentere stroomuitvallen en overbelasting van het stroomnet laten zien hoe kwetsbaar onze totale energievoorziening is bij eenzijdige elektrificatie en zonder aardgas, andere energiedragers en warmtebronnen.

Dat schaadt onze economie en het vestigingsklimaat. Vanwege alle regeltjes in de Europese Green Deal slaan we langzaam door tot een soort planeconomie. De recente plannen van Eurocommissaris voor Klimaat Wopke Hoekstra voor een verplicht doel van 90 procent CO2-vermindering in 2040 vergt volgens de effectbeoordeling extra investeringen van bijna 1.600 miljard euro per jaar in Europa: onhaalbaar, onbetaalbaar en onuitvoerbaar. Nieuwe projecten die 'groen' zijn, krijgen nog wel subsidie en zelfs wel heel gemakkelijke kredietverstrekking. Bedrijven die dat niet zouden zijn, moeten maar verkassen.

Productiekrimp

In plaats van industrialisering en strategische autonomie volgen in Nederland productiekrimp en toenemende externe afhankelijkheid. De duurzaamste glastuinbouw- en veehouderijsectoren met de hoogste standaarden van de EU zullen, wat Frans Timmermans – fractievoorzitter van GroenLinks-PvdA en voorganger van Hoekstra – in zijn Banninglezing betreft 'moeten worden verkleind of verplaatst naar oorden buiten Nederland waar de belasting veel minder is'. Zijn woorden typeren goed de kortzichtige en dubbele agenda's van de zittende politieke elites in Den Haag en Brussel richting het Nederlandse bedrijfsleven: krimp, onteigening, verplaatsing en gedwongen herverdeling.

Het mondiale klimaat en echte verduurzaming zijn er niet bij gebaat, de burger evenmin. Het is in Den Haag en Brussel tijd voor meer industriële productie, meer voedselproductie, meer realiteitszin en minder oude politiek.

De kiezer ziet dit gelukkig goed in en wil ander beleid op landbouw, Green Deal en migratie. Een deel van de Brusselse politici lijkt wakker te zijn geschud dankzij het jarenlange pleidooi van BBB en de felle protesten van wanhopige Europese boeren, al is het maar afwachten of ook na de Europese verkiezingen dit politieke besef niet slechts tijdelijk bleek. Het is twee over twaalf. Hoog tijd voor een beter Europa, in dienst van een beter Nederland.