Het programkabinet biedt boer en tuinder nog weinig houvast

Kort na de verkiezingsuitslag heerste er een zekere euforie in de sector. Met de winst van BBB en de onverwachte grote zege van PVV zou er snel een einde komen aan de verstikkende regelgeving op het boerenerf. De uitslag had daardoor een dempende werking op boerenprotesten in Nederland. Een handvol geïsoleerde incidenten riepen weliswaar afkeer op, maar verder ging het vooral om korte lokale protesten die vriendelijk verliepen.

De eerste euforie is ondertussen wel weggeëbd. De zetelverdeling in de Tweede Kamer is weliswaar flink opgeschud, toch zijn daar weer enkele voor boeren moeilijk te verteren beslissingen genomen.

Zo werden recentelijk moties aangenomen voor het afbouwen van de kalverhouderij en het ‘uitfaseren van de bio-industrie ten gunste van dierwaardige veehouderijen’. Die ontlokten bij agrariërs woedende reacties.

BBB stemde tegen beide voorstellen, maar de PVV ging met alle twee akkoord. Zonder de steun van Geert Wilders had de motie over de bio-industrie het niet gehaald. Uit de stemmingsuitslag bleek dat NSC en VVD meer op hebben met de bio-industrie dan met de kalverhouderij.

De vraag is hoe deze verschillen in landbouwvisie tussen de vier partijen uitpakken in het verdere verloop van de formatie.

Informateur Kim Putters adviseerde vorige week een ‘programkabinet’ te vormen op basis van een ‘bondig hoofdlijnenakkoord’. Een van de tien dossiers waarover PVV, VVD, NSC en BBB een akkoord willen sluiten is landbouw en stikstof. Ook natuur, water, visserij en voedselzekerheid vallen hieronder.

De vier partijen moeten daarover een ‘programmatische binding’ aangaan, aldus de informateur. In het recente stemgedrag van de vier valt die gezamenlijk lijn nog niet te ontdekken. Dit terwijl er met andere partijen op grote onderwerpen wel zaken worden gedaan. Zo sloten VVD en D66 een succesvol bondje rond de Wet Dieren door er een amendement door te krijgen dat zorgt dat er meer controle komt op het verbeteren van het dierenwelzijn in de veehouderij.

Bij die stemming maakte de PVV een flinke draai. Nodig om de financiële gevolgen voor veehouders te beperken. In 2021 hielp Wilders partij het dierenwelzijns-amendement Vestering (PvdD) nog aan een meerderheid. Dinsdag stemde de partij voor een wijziging daarop van landbouwminister Piet Adema die de reikwijdte van het oorspronkelijke voorstel aanzienlijk beperkt.

Wilders draai is een duidelijke geste aan BBB. Partijleider Caroline van der Plas is tot nu toe de enige die volmondig ‘ja’ zegt tegen een samenwerking. NSC en VVD zijn nog niet volledig overtuigd. Met een winstwaarschuwing aan de eigen achterban liet Van der Plas zaterdag blijken ook te willen bewegen. ‘BBB kan in de kabinetsformatie heel veel halen, maar zal ook moeten geven’, zei ze op het ledencongres.

Om VVD en NSC bij de formatie binnenboord te houden zal ook BBB water bij de wijn moeten doen. Hoe dat voor de land- en tuinbouw uitpakt, zal pas na de volgende formatieronde blijken.