Putters adviseert hoofdlijnenakkoord, ook op landbouw en stikstof

Een van de tien dossier waarover de vier partijen een akkoord willen sluiten, is stikstof, natuur, water, landbouw, visserij en voedselzekerheid. De andere onderwerpen die in de volgende formatiefase aan bod komen, zijn asiel en migratie, bestaanszekerheid en koopkracht, zorg, volkshuisvesting, goed bestuur, veiligheid, financiën, rechtsstaat en internationaal en vestigingsklimaat.

PVV, VVD, NSC en BBB willen op deze onderwerpen concrete afspraken maken over de te bereiken doelen, overeenstemming bereiken over de problemen die daarvoor moeten worden opgelost en de richting bepalen waarin die oplossing moet worden gezocht, schrijft Putters in zijn verslag. 'In aanvulling daarop kan, ter overweging, een lijst worden gemaakt met thema's waarop fracties een eigen koers willen varen. En zo mogelijk maken ze afspraken over de wijze waarop ze met deze verschillen omgaan.'

Putters diende donderdagmiddag zijn eindverslag in bij Tweede Kamer-voorzitter Martin Bosma. Daarmee komt de kabinetsformatie in een volgende fase. Volgende week woensdag debatteert de Kamer over het verslag.

Volgens de informateur is er, ondanks dat de vier partijen samen 88 van de 150 Kamerzetels bezetten, geen gewoon meerderheidskabinet mogelijk. Ook een minderheidskabinet sluit hij uit. De vier partijen moeten met elkaar een 'programmatische binding' aangaan. Daarin moeten zij het eens worden over 'de feitelijke bouwstenen van een kabinet'. Bij een 'programakkoord' hoort volgens Putters een beknopt hoofdlijnenakkoord. 'Daarin worden afspraken gemaakt over de kaders en beleidsdoelen die het kabinet worden meegegeven.'

Wisselende meerderheden

Verder moeten er 'zo mogelijk met andere fracties' afspraken worden gemaakt. Het kabinet zoals Putters dat voor zich ziet, moet met 'wisselende meerderheden' kunnen werken. De wens om er op deze manier ook andere partijen bij te betrekken, komt uit de koker van NSC-leider Pieter Omtzigt, schrijft Putters.

In ieder geval moeten de vier fracties afspraken maken over een 'zorgvuldige werkwijze en toegang'. Daarnaast moeten afspraken worden gemaakt over omgangsvormen. 'Bijvoorbeeld over hoe je omgaat met het indienen en dekken van moties en amendementen of over hoe je reageert op onverwachte gebeurtenissen en de buitenwereld.'

Het 'programkabinet', zoals Putters het noemt, is een vorm van extraparlementaire samenwerking. Hij vindt dat een 'passende term' en het is volgens Putters het meest haalbaar, gezien de gesprekken die met de vier partijleiders zijn gevoerd en het onderzoek dat hij naar kabinetsvormen heeft gedaan. 'De Tweede Kamer moet zelf bepalen of ze die term ook wil overnemen.'

Internationale positie

De informateur wijst in zijn verslag op de internationale positie van Nederland in een uiterst onzekere geopolitieke situatie. Net als op de mogelijke gevolgen daarvan voor met name defensie, economie en samenleving en de wijze waarop daarmee zal worden omgegaan.

'Nederland heeft door zijn ligging, positie en technologisch geavanceerde en duurzame bedrijfsleven en landbouw een bovengemiddeld belang bij het actief benutten, respecteren en onderhouden van deze kaders en bilaterale betrekkingen met belangrijke partners', aldus Putters. Hij benadrukt het belang van samenwerking tussen het nieuwe kabinet en medeoverheden, bedrijfsleven en maatschappelijke partners, ook internationaal.