Rabobank: 'Duurzame tuinder verdient een betere stimulans'

In de recentste sectorupdate bepaalt Rabobank de Tuinbouwbarometer op meer dan 7. Dat is aanzienlijk hoger dan in 2022, toen er veel zorgen waren door de energiecrisis. Het oordeel is dat de tuinbouw goed presteert, maar ook dat er onzekerheden zijn over de verduurzaming.

De consument krijgt het verschil tussen wkk's of aardwarmte niet mee

Arne Bac, sectormanager Rabobank

De barometer toont een gezonde ontwikkeling van rendement en liquiditeit in de tuinbouw. 'De kosten zijn hoog, maar de opbrengstprijzen zijn veelal hoog genoeg om deze te dekken en er is ruimte voor investeringen', stelt Bac.

Hoe bepalen jullie de barometerstand?

'Dat doen we met onze accountmanagers. Die waarderen het financiële sentiment voor de tuinbouwbedrijven in hun portefeuille. Een gemiddelde van meer dan 7 met een ondergrens van 6 en een bovengrens van 8 is een aanwijzing dat het perspectief van de sectoren als positief wordt beoordeeld.

'Het betekent ook dat de situatie na de energiecrisis vanaf eind 2021 weer is genormaliseerd. De energiekosten zijn weliswaar nog steeds hoog, maar over het algemeen zijn de netto-energielasten op bedrijfsniveau goed te overzien.'

Rabobank stelt dat de voedingstuinbouw florissanter is dan de sierteelt. Hoe komt dat?

'De voedingstuinbouw heeft meer profijt van goede prijzen. Telers van glasgroenten met een warmtekrachtkoppeling (wkk) hebben, meer nog dan siertelers, baat bij de gunstige spark spread (het verschil tussen de marktprijs voor elektriciteit en de gaskosten). Omdat zij minder belichten, hebben ze meer elektra-inkomsten. En veel sierteeltbedrijven schroefden hun productie terug vanwege de hoge energiekosten. Dat gaat ook ten koste van de financiële opbrengsten uit de teelt.'

Wat zijn de vooruitzichten voor de middellange termijn?

'We verwachten verder herstel van de koopkracht, waar ook de sierteelt van profiteert. Daarbij gaan we ervan uit dat voor bloemen en planten geleidelijk de vraag weer op het niveau komt van drie jaar geleden. Vruchtgroenten hebben minder last van het koopkrachteffect. Groenten zijn een basisbehoefte waarvoor consumenten eerder bereid zijn meer te betalen.

'In de vollegrondsgroenteteelt is er wel meer bezorgdheid bij afnemers over de beschikbaarheid van producten. Weersextremen, maar ook het beperkte middelenpakket maken teelten lastiger planbaar.'

Wat doet de sector aan verduurzaming en wat betaalt de markt daarvoor?

'In de glastuinbouw verloopt het omschakelen naar duurzame energie traag. Het gebruik van wkk's als energiebron is vaak nog lucratief. Maar dat gaat veranderen. Na 2027 neemt de economische relevantie af vanwege verhoging van de energiebelasting en een CO2-heffing.

'Wij vinden dat de markt tuinders die investeren in verduurzaming onvoldoende beloont. In het winkelschap is er geen verschil in prijs voor tomaten die met een wkk of met aardwarmte zijn gestookt. De consument krijgt dat verschil ook niet mee. Hetzelfde geldt voor inspanningen om minder chemie te gebruiken. Het is lastig daarvoor een meerprijs uit de markt te halen.'

Is er animo om te investeren?

'De aanhoudend hoge energieprijzen zorgen voor een impuls om te investeren in duurzame energiesystemen. Het gaat dan bijvoorbeeld om de aanschaf van e-boilers, batterijen en zonnepanelen of de aanleg van tweede schermen.

'Verder zien we dat er meer belangstelling is in automatisering en robotisering. Dit komt door de stijgende arbeidskosten en beperkte beschikbaarheid van arbeidskrachten. Tot slot zorgt de ongemakkelijke positie van de tuinbouwsector op het gebied van arbeidsmigratie ervoor dat meer bedrijven willen investeren in betere huisvesting voor hun medewerkers.'

Hoe beoordeelt Rabobank de investeringsplannen en hoe worden duurzame agrarisch ondernemers ondersteund?

'Verduurzaming van de bedrijfsvoering is een belangrijk criterium bij de beoordeling van financieringsaanvragen. Wij vragen standaard om een energietransitieplan waarin is uitgewerkt wanneer een bedrijf klimaatneutraal verwacht te zijn en welke investeringen dat vraagt.

'We onderzoeken hoe we tuinders het beste kunnen helpen bij de verduurzaming. Het gaat dan niet alleen om het eenvoudigweg verlagen van rentes of aanpassen van aflossingstermijnen. Het primaire doel is het versnellen van het verduurzamingsproces op de bedrijven. Binnenkort melden we hoe we dit gaan doen voor de tuinbouwsector.'

Wat vindt Rabobank ervan dat Brussel de duurzaamheidsdoelen afzwakt?

'Vooral de afzwakking van de maatregel in de Green Deal om het middelengebruik te halveren, biedt wellicht wat verruiming. Maar wij gaan ervan uit dat veel gewasbeschermingsmiddelen bij de herregistratie sowieso verdwijnen en dat sectoren zich dus niet te snel rijk moeten rekenen.

'Een gevaar is dat de ontwikkeling van groene middelen nu vertraging oploopt. Wij pleiten voor Nederlands beleid dat gericht blijft op het afbouwen van chemische gewasbescherming en de inzet op alternatieven. Daarmee houden we zelf het initiatief en onze voorsprong als toonaangevend tuinbouwland.'