Teler wil stap naar biologisch wel zetten, nu consument nog

Aan het begin van de Biokennisweek 2024 zei directeur Michael Wilde van ketenorganisatie Bionext dat de biologische sector in Nederland groeit, ondanks enige tegenwind. Die groei komt voort uit een kleine 10 procent hogere prijzen en 5 procent autonome groei van de sector. Het stemt Wilde optimistisch, maar er is nog veel nodig om in 2030 naar 15 procent biologisch areaal in Nederland te groeien.

Tijdens de Biobeurs in Den Bosch op de woensdag en donderdag van de Biokennisweek gingen veel workshops over de wens om te groeien als biologische sector. Een belangrijke conclusie is dat er een veel sterkere rol voor de consument nodig is.

Marian Blom van Bionext is expert op het gebied van kennisontwikkeling. 'Wij werken aan het vergroten van de biologische sectoren en aan initiatieven uit de maatschappij die biologische ideeën ondersteunen', omschrijft zij haar werk.

Bionext vertegenwoordigt de winkels en de verwerking en handel in biologische producten. In het onderdeel Biohuis is driekwart van de boeren en tuinders aangesloten die in Nederland biologisch werken. In de wens om het areaal in 2030 drie keer zo groot te maken, zit marktgroei verstopt. Dat is al jaren de bottleneck, want aanbodsturing alleen is onvoldoende.

Over de vraag hoe de afzetmarkt voor bioproducten is te vergroten, gaven Edwin Vels en Gert Bloemendal van FMCG Opleidingen in een webinar meer inzicht. Ze gingen in op de denkwijze van supermarkten. Waar de speciaalzaken zijn gericht op klanten die bewust voor biologisch kiezen, zal de gewone supermarkt zowel gangbaar als bio aanbieden. Daarom is het volgens Bloemendal belangrijk je te verplaatsen in de retailers. 'Die zijn in de eerste plaats geïnteresseerd in het binnenhalen van de klant.'

Met een breed assortiment voor alle doelgroepen lokt de supermarkt de klant. Die klant maakt voor het schap keuzes. Op basis van de omzetsnelheid en marge verdient de retailer aan de boodschappen. Door mee te denken, kan de biologische producent een betere plek in de supermarktschappen verwerven.

Samenwerking leveranciers

Vels: 'Al tien jaar zijn daar de 5 G's van belang: Gemak, Gezondheid, Genieten, Goed gedrag en Good looking.' Bloemendal denkt dat een samenwerking kan ontstaan van biologische leveranciers die meedenken met de winkelbedrijven.

Bij producten die zich minder op kwaliteit onderscheiden, kan de biologische sector markt winnen door zich in huismerken op te werpen als nieuwe standaard. Gewoon wordt dan toch onderscheidend. Bij exclusievere producten, zoals wijn, past biologisch weer meer bij het A-merk. Bloemendal: 'Er zijn kansen voor biologisch, als je je aansluit bij consumententrends en je verdiept in de shopper. Argumenteer naar de retailer, ook in een advies over de prijs en de plek in de winkel.'

Tijdens workshops over omschakelen wordt duidelijk dat de primaire sector wacht op de impuls uit de markt. Bij de Collegetoer Omschakeling vertelt akkerbouwer in omschakeling Jan de Koeijer uit Zeeland dat 'de markt een beetje moeilijk is op dit moment'. De Koeijer ziet meer interesse bij telers dan er ruimte op de markt is. Toch is hij optimistisch op termijn: 'Als de vraag toeneemt, komt het echt wel.'

De Koeijer is niet uniek in zijn afwachtende houding bij de snelheid van omschakelen. Biologisch worden vraagt om investeringen in mechanisatie en als je het eenmaal bent, kost biologische teelt meer handwerk bij gestegen lonen.

De Koeijer: 'Hightechoplossingen als robots zijn bovendien nog steeds duurder dan handjes. Afzet stimuleren kan helpen. Je kunt dat serieus aanpakken, bijvoorbeeld zoals in Denemarken. Dat land koos voor langetermijnbeleid, bijvoorbeeld door overheidskantines allemaal biologisch te maken.'

Rustig omschakelen

In de workshop Omschakelen vertelt akkerbouwer Arthur Blijdorp uit Luttelgeest dat hij ook kiest voor overstappen op biologisch in een rustig tempo. Hij wil de tijd nemen om te wennen aan de grotere nadruk op bodembeheer en de ingewikkeldere uitdaging bij de onkruidbestrijding. Hij vond afzet voor vlas en pompoenen in de biomarkt en hoopt voor zijn andere grond meer in te kunnen vullen in het voorjaar.

Adviseur Sander Bernaerts van Naturim zegt ook dat de markt wat inhoudt: 'De biosector groeide in de afgelopen jaren sterk, maar nu stabiliseert die groei. Biologisch past in trends en de maatschappelijke positie van telers. Toch zijn de laatste jaren de bioprijzen bijna gelijk gebleven. De kosten lopen wel op. Arbeid ging bijvoorbeeld van 17,50 naar 28 euro per uur. Gangbaar kan het op kosten momenteel dus misschien beter doen dan bio.'

Risicovol

De conclusie kan zijn dat omschakelen risicovol is. Bernaerts ziet nog een ander mechanisme: 'Gangbare telers zijn vaak afhankelijk van maar een paar gewassen, biologen van veel meer. Dat levert economische veerkracht op. Ik denk bovendien dat we over het dode punt heen komen.'

Conserven zitten volgens Bernaerts voorzichtig in de lift en de afzet van biologische aardappelen en uien loopt goed. 'De stagnatie doet pijn, maar het keert. Voor bioakkerbouwers is de afzet de grootste puzzel. Je hebt gewassen nodig waar je aan verdient en die passen bij je grond. Daarmee kweek je vertrouwen bij afnemers. Als relaties vaster worden, gaat het makkelijker.'

Oriëntatiecursus en ander leeraanbod over biologisch

Het Biologisch Netwerk en de vereniging Bdeko, die bestaat uit Flevolandse biologische en biodynamische telers, organiseren al meer dan dertig jaar oriëntatiecursussen gericht op omschakelaars. De meest recente cursus is net van start gegaan.

Volgens Ingrid Veeman van het Biologisch Netwerk zit de cursus dit jaar niet helemaal vol. 'De groep omschakelaars bestaat in een matig jaar uit een handjevol landbouwbedrijven. Soms zijn het er vijf tot tien, in de beste jaren twintig', legt ze uit.

Veeman werkt tevens voor de BioAcademy. 'Dit kennisplatform is meer dan vijf jaar actief. In die periode zijn we geprofessionaliseerd en hebben we meer dan dertig partners gevonden die leeraanbod op onze internetpagina plaatsen. We hebben aanbod voor boeren, tuinders en andere partijen, zoals verwerkers en de handel in biologische producten.'

Trainingen en namen

Op de internetpagina van de BioAcademy kunnen omschakelaars direct naar 'basiskennis over biologisch ondernemen' door rechtsboven op de pagina op 'omschakelpunt' te klikken. Onder 'startpunt omschakeling naar biologisch' staan trainingen en namen van instanties en adviseurs.

De Wegwijzer Biologisch Ondernemen van de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) is een nieuw hulpmiddel voor omschakelaars. RVO-adviseur Jasper Blok omschrijft het als een landingspagina waarop alle kennis die nodig is voor omschakeling bij elkaar is te vinden. Via de website rvo.nl en de keuze 'landbouw' onder het kopje 'onderwerpen' vinden omschakelaars onder meer informatie over zaken als financiering en wet- en regelgeving