WUR start groot Europees onderzoek naar oprukkende aaltjes

Nieuws Akkerbouw Job Hiddink 09 jan 2024 om 11:53uur

Door klimaatverandering en genetische selectie komen wortelknobbelaaltjes steeds noordelijker in Europa voor en zijn cystenaaltjes moeilijker te beheersen. Deze parasieten vormen daarmee een toenemend gevaar voor aardappelen en tomaten. Om oplossingen te vinden, start Wageningen University & Research (WUR) samen met zeventien Europese partners een groot onderzoek.

WUR+start+groot+Europees+onderzoek+naar+oprukkende+aaltjes

Op de ranglijst van schadelijke parasitaire aaltjes staan wortelknobbelaaltjes en cystenaaltjes op plaats één en twee. Binnen het onderzoeksproject 'NEM-Emerge' wil WUR samen met de zeventien Europese partners de opmars van de probleemaaltjes goed in beeld krijgen en passende en duurzame oplossingen vinden. Een toekenning binnen het programma 'Horizon Europe' levert het consortium een steun op van 7 miljoen euro.

Volgens onderzoeker Hans Helder van het Laboratorium voor Nematologie zorgen alleen wortelknobbelaaltjes jaarlijks al voor een opbrengstverlies van enkele miljarden euro's. De opmars van dit soort en cystenaaltjes is voor een belangrijk deel te wijten aan klimaatverandering, zegt hij.

'De winters worden milder. Hierdoor trekken warmteminnende wortelknobbelaaltjes steeds verder noordwaarts. Waar ze vroeger alleen in Noord-Afrika en Zuid-Europa voorkwamen, zijn ze de afgelopen jaren ook al waargenomen in het midden van Frankrijk en halverwege de Balkan. Daarnaast heeft klimaatverandering effect op de bodemtemperatuur. Bij 28 graden of hoger werken een aantal belangrijke resistentiegenen van gewassen niet meer.'

Genetische selectie

Verder speelt volgens Helder ook genetische selectie een rol bij de opmars van aaltjes. 'Door veelvuldig gebruik van een beperkt aantal resistente rassen komen er nematoden bovendrijven die minder gevoelig zijn voor resistentiegenen', constateert de onderzoeker.

• Lees ook: Aaltjespuzzel valt steeds moeilijker te leggen

De 7 miljoen euro die het project 'NEM-Emerge' ontvangt, wordt onder meer besteed aan onderzoek naar de huidige stand van zaken bij wortelknobbelaaltjes. Helder: 'Waar komen ze nu voor? Van het zuiden van Turkije en Spanje tot het noorden van Duitsland gaan we elke 200 tot 300 kilometer bodemmonsters nemen om de aanwezigheid van aaltjes te onderzoeken. Uiteindelijk hopen we een beeld te krijgen waardoor modelleurs kunnen voorspellen waar we ze over vijf of vijftien jaar kunnen verwachten.'

Collega-onderzoeker Aska Goverse gaat in een ander werkpakket aan de slag met de instabiliteit van resistentiegenen van planten bij hoge temperaturen. 'We werken al aan moleculaire mechanismen die ten grondslag kunnen liggen aan het niet-functioneren van resistentiegenen. Bij sommige ziekten hebben we hier een goed beeld van, maar bij deze aaltjes nog niet.'

Nieuwe populaties

Volgens Helder bestaat er voor deze aaltjesproblemen geen 'wondermiddel'. 'We kunnen het ons niet permitteren om alle pijlen te richten op bijvoorbeeld nieuwe resistente rassen. Over een paar jaar heb je mogelijk weer nieuwe aaltjespopulaties die daardoorheen breken. Het gaat ons echt om een breed scala aan maatregelen: van plantresistenties en het bevorderen van natuurlijke vijanden tot schoner werken.'

• Lees ook: 'Groenbemesters telen is kwestie van vooruitkijken'

Overigens bevat het project meer dan een flinke subsidie uit Brussel, benadrukt de onderzoeker. 'Minstens zo waardevol is de samenwerking tussen de onderzoeksgroepen. De breedte van het consortium geeft dit project een extra dimensie. We hopen dat dit project de olie kan zijn die samenwerking tussen Europese onderzoekscentra flink gaat stimuleren.'

Partners project 'NEM-Emerge'

Het project 'NEM-Emerge' is een samenwerking tussen achttien Europese partners. Hierbij gaat het om kennisinstellingen uit onder meer Spanje, Frankrijk, Schotland, Turkije en Slovenië. Maar ook organisaties en gespecialiseerde bedrijven in biologische bestrijding, plantgezondheid en zaadveredeling zijn bij het project betrokken. Behalve de officiële projectpartners zijn er ook lokale stakeholders bij 'NEM-Emerge' betrokken.