Boeren in Veenhuizen trekken met gebiedsaanbod eigen plan

Onder het motto ‘de juiste boer op de juiste plaats, de juiste teelt op de juiste kavel’ heeft de groep boeren uit Veenhuizen zelf de puzzel gelegd om zowel hun bedrijven meer toekomstbestendig te maken als antwoord te geven op de maatschappelijke vragen die op hun bedrijven afkomen. Eind november presenteerden ze hun gebiedsplan aan de provincie Drenthe.

Daar ging een geschiedenis aan vooraf van eerdere pogingen om het agrarisch gebied tussen de twee natuurgebieden Fochteloërveen en Norgerholt aan te passen. De laatste ruilverkaveling dateert uit de jaren negentig van de vorige eeuw. Een recente herinrichting rond Veenhuizen leverde wel een aantal oplossingen voor de overheden op, maar bood de agrariërs nog geen mogelijkheid om bijvoorbeeld hun huiskavels te vergroten of het agrarisch verkeer door de dorpskern te verminderen.

Pas toen de provincie Drenthe een agrarisch bedrijf van 90 hectare overnam van een boer in Veenhuizen en 25 hectare van het Rijksvastgoedbedrijf beschikbaar kwam, ontstond ruimte voor een kavelruil met een oppervlak van in totaal 600 hectare. Een bedrijf is bereid te verplaatsen en twee bedrijven passen hun activiteiten aan.

Ook ontstaat ruimte voor maatregelen die de omliggende natuur ten goede komen, zoals de aanleg van een bufferstrook, aanpassingen in het watermanagement, verdere aankleding van het Unesco Werelderfgoed Veenhuizen en het creëren van een plaatselijke Boermarke.

Geen gemakkelijke opgave

De deelnemers tevreden stellen en tegelijkertijd oplossingen bieden voor de maatschappelijke vraagstukken, bleek niet gemakkelijk, maken drie van de negen boeren duidelijk. ‘We willen boer blijven en alles waar de overheid mee komt kost grond. Met alleen maar inleveren, gaan bij de agrarische bedrijven de ankers de grond in.’ zegt melkveehouder Jappie Riedstra.

Hij houdt samen met zijn broer Dirk 400 melkkoeien op 200 hectare grond. Samen hebben ze ook nog 150 hectare natuurterrein in beheer. ‘De sleutel in ons aanbod is juist dat we als agrariër een antwoord bieden op maatschappelijke opgaven, terwijl de boer zijn productie kan behouden.’

Dorpsgenoot Arjan Ausma vult aan dat de groep boeren heel bewust zelf het initiatief heeft genomen, waarbij de eensgezindheid en gedrevenheid in de groep hem opviel. ‘We hebben er inmiddels twee jaar over gepraat en er veel energie in gestoken. Iedereen moest met de billen bloot, maar dat gebeurde zonder maar één wanklank.’

Kapstok

Ausma zegt dat het ruilproject kan worden gezien als een kapstok die hem mogelijkheden biedt om alle opgaven waar zijn bedrijf voor staat, voor elkaar te krijgen. ‘Iedere generatie boeren krijgt weleens te maken met een herinrichting. Wij maken hier dan liever vrijwillig onze eigen keuzes.’

In het kader van het gebiedsproces levert Ausma zelf zijn vergunning voor de tak jongveeopfok in en gaat door met de akkerbouwactiviteiten. ‘Ik had met mijn veehouderijtak nog jaren kunnen doorgaan, maar voor de bedrijfsopvolger zit er meer perspectief in de akkerbouw. Daarbij is het minder arbeidsintensief en kunnen we mestplaatsingsruimte voor de buren creëren.’

Ook melkveehouder Jan Willem de Jong zegt 100 procent achter de gekozen oplossingen te staan. Samen met zijn broer Everhardus houdt hij 200 melkkoeien op 125 hectare eigen grond. ‘Het hele plan is voor mij een kapstok die mogelijkheden creëert om aan al die opgaven op het gebied van lucht, water en natuur te voldoen en zelf perspectief te houden. Daar krijg ik als ondernemer gewoon energie van.’

Mestrobots

Ook De Jong zegt zijn bedrijfsvoering daarvoor te willen aanpassen, maar dan moet daar wel een vergoeding tegenover staan. ‘Bijvoorbeeld om mestrobots te kunnen inzetten of om andere maatregelen te nemen.’ Riedstra is het daar mee eens. ‘Maatschappelijke wensen moeten door de maatschappij worden betaald, het liefste niet in de vorm van subsidies. De keuzes die we nu maken komen ook ten goede aan het geheel. Daar mag wel wat tegenover staan.’

De drie boeren hebben ingezien dat zij met hun aanbod weliswaar niet helemaal aan alle doelstellingen van de overheid kunnen voldoen, maar daar wel dichtbij komen. Riedstra: ‘Ons gebiedsaanbod laat zien dat in deze complexe materie in Veenhuizen flinke stappen kunnen worden gezet. Dit stuk is ook geen openingsbod, maar wel een poging om met de kennis en kunde die we hebben zo dicht mogelijk bij de waarheid te komen.’ De Jong vult aan: ‘Als we op alle onderdelen een voldoende halen, dan hebben we het toch goed gedaan.’

Heeft de groep boeren in Veenhuizen met hun gebiedsplan het ei van Columbus gevonden? Het drietal blijft daar redelijk bescheiden over. Voorlopers willen ze zich niet noemen. Wel vinden ze dat hun gebiedsaanbod nieuw licht werpt op alle opkoop- en reconstructieplannen van de overheid.

‘We zien het als een leerschool voor de provincies hoe complex een gebiedsproces is. We zijn hierin nu een bladzijde verder dan de rest. Gelukkig hebben we alle steun gekregen van de andere gebiedspartijen. We willen het momentum dat we nu hebben niet verliezen, alle boeren die meedoen aan boord houden en samen de eindstreep halen’, besluit Ausma.