Ontwerp voor nationale gebiedsplannen gepubliceerd

De publicatie van het ontwerp-NPLG is de volgende stap in de verduurzaming van het landelijk gebied en geeft inzage in de stappen die daarvoor moeten worden genomen. Daarnaast laat het zien welke instrumenten provincies kunnen inzetten om de doelen te behalen.

Het NPLG heeft als doel het landelijk gebied weerbaarder te maken tegen de gevolgen van klimaatverandering. Denk aan wateroverlast, droogte, verzilting van drinkwater, afnemende biodiversiteit, gezondheidsrisico's en misoogsten. In die aanpak worden ook de milieudoelen op het gebied van stikstof en waterkwaliteit meegenomen. In 2030 moet er 16.000 hectare extra nieuwe natuur worden gerealiseerd en 180.000 hectare nieuwe agrarische natuur, meldt het ontwerp NPLG.

De transitie van het landelijk gebied is noodzakelijk, oordeelt het kabinet, maar kan niet slagen zonder ruimte voor agrarisch ondernemers met duurzame verdienmodellen. 'Deze transitie van het landelijk gebied is noodzakelijk, maar betekent ook veel voor de mensen die er wonen, werken en recreëren. Daarom is het NPLG gebaseerd op een zorgvuldige aanpak, waarmee we samen daadkrachtig en op een lerende manier naar de duurzame toekomst toewerken', zo staat in het ontwerprapport.

Impact keuzes groot

'We maken de komende jaren keuzes om ons landelijk gebied sterk en gezond te krijgen. De impact van deze keuzes op de mensen die er wonen, werken en recreëren kan groot zijn. Daarom vind ik het belangrijk om alle betrokkenen hierin goed mee te nemen en te horen wat mensen van het NPLG vinden', zegt Van der Wal.

Door het programma nu ter inzage te leggen, hoopt de minister input op te halen waarmee een volgend kabinet een besluit kan nemen over het NPLG. Het ontwerp-NPLG ligt van 16 januari tot en met 26 februari 2024 ter inzage. Met de geleverde input maken de provincies vervolgens in de Provinciale Programma's Landelijk Gebied (PPLG's) concrete plannen per gebied.

Maar om de NPLG-doelen te halen, zal meer nodig zijn, schrijft Van der Wal in een brief aan de Tweede Kamer. 'Helder perspectief voor de landbouwsector en financiële ondersteuning om de transitie vorm te geven zijn belangrijke voorwaarden.'

Transitiefonds controversieel

Omdat het kabinet demissionair is, kan op dit moment beperkt verder invulling worden gegeven aan die transitie. Zo is het benodigde transitiefonds van 24,3 miljard euro door de Eerste Kamer controversieel verklaard. Dit betekent dat met verdere behandeling wordt gewacht tot het aantreden van een nieuw kabinet.

Wel worden op dit moment de koploperprojecten van de provincies, met maatregelen die op korte termijn kunnen worden uitgevoerd, beoordeeld door Wageningen Economic Research. Het demissionaire kabinet wil begin volgend jaar een voorstel naar de Kamer sturen om budget toe te voegen aan de LNV-begroting voor maatregelen met een forse bijdrage aan de natuur-, water- en klimaatdoelen.

Op dezelfde dag als de publicatie van het ontwerp-NPLG hebben de provincies een alternatief plan ingediend bij de vier politieke partijen die momenteel met elkaar spreken over de mogelijke vorming van een nieuw kabinet.

Provincies willen andere koers

De provincies roepen PVV, VVD, NSC en BBB op een andere koers te gaan varen. 'De nieuwe kabinetsformatie biedt een kans om de samenwerking tussen Rijk en provincies met betrekking tot de opgaven voor het landelijk gebied te vernieuwen en verbeteren', zegt de Friese gedeputeerde Femke Wiersma (BBB), binnen het Interprovinciaal Overleg (IPO) voorzitter van de bestuurlijke adviescommissie landelijk gebied, tegen het ANP.

De provincies verlangen onder meer van het Rijk een steviger generiek beleid om emissies van stikstof en broeikasgas te verminderen. Dat moet ook snel een oplossing bieden voor PAS-melders. Daarnaast moeten langjarig financiële en juridische middelen beschikbaar komen. Net als perspectief voor blijvende en toekomstige ondernemers, door doelsturing gekoppeld aan de ontwikkeling van verdienmodellen. Dat staat in het document dat de twaalf provincies binnen het IPO hebben opgesteld.

Provincies willen hierover wederzijdse afspraken maken met het Rijk en deze binnen een half jaar na de formatie vastleggen in een bestuursakkoord. Dit bevordert volgens heb de samenwerking en voorkomt dat ze op elkaar wachten.

Concretere plannen nodig

Enkele weken geleden kregen de provincies feedback van het Rijk op hun concept-plannen. In veel gevallen was de boodschap dat die concreter gemaakt moeten worden. Daar hebben ze tot uiterlijk 1 oktober 2024 de tijd voor. Zuid-Holland liet al weten dat deze deadline onhaalbaar is, omdat er vanuit de ministeries te weinig duidelijkheid zou worden gegeven over onder meer de financiën.

Provincie Overijssel liet deze week per brief aan minister Van der Wal weten te zullen stoppen met het PPLG als het Rijk hiervoor geen financiële steun biedt.

Vooruitlopend op de publicatie van het volledige ontwerp-NPLG op 16 januari, publiceerde het ministerie van LNV vrijdag een samenvatting.