'Verloving' tussen NSC en GroenLinks-PvdA nog ver weg

In de peilingen gaan Nieuw Sociaal Contract (NSC) en GroenLinks-PvdA samen met VVD aan de leiding. De landbouwparagrafen in het verkiezingsprogramma van deze eerste twee partijen pleiten voor een krimp van de veestapel en extensivering van de landbouw. Een 'verloving' tussen de twee partijen, waarnaar gespreksleider Diana Matroos vroeg, is nog ver weg, zo bleek maandagavond tijdens een debat tussen Timmermans en Omtzigt in een Arnhems theater.

Timmermans wil – mocht zijn partij in de regering komen – een Green Deal voor Nederland opstellen. Daarbij moet volgens hem worden gekeken naar welke economische activiteiten op de lange termijn nog houdbaar zijn.

Kritisch is de leider van GroenLinks-PvdA op sectoren die draaien op arbeidsmigranten. Hij noemt distributiecentra en slachterijen. Daarbij pleit hij voor een krimp van de intensieve veehouderij. De overheid moet ondernemers steunen in een transitie naar een nieuw bedrijfsmodel. Omdat ook Omtzigt zich in zijn verkiezingsprogramma tegen nieuwe grootschalige distributiecentra keert en pleit voor een krimp van de veestapel, dacht Timmermans hier een brug te slaan.

Betaalbaar voedsel

Dat viel tegen. Omtzigts betoog over de toekomst van de landbouw zit veel meer op de lijn van VVD, CDA en BoerBurgerBeweging. Hij stelt daarbij het perspectief voor boeren voorop. En ja, ook de intensieve veehouderij mag van hem wat kleiner worden, 'maar niet alles kan extensiever. Voedsel moet betaalbaar blijven'.

Daar waar Timmermans pleit voor een stevige en snelle stikstofreductie, wil Omtzigt naar een andere stikstofaanpak. De 'modelletjes' gebaseerd op de kritische depositiewaarde moeten worden verruild voor een beleid gericht op emissiereductie. 'Je kunt het beter bij de bron aanpakken. Doe het via uitstoot en de kwaliteit van de natuur.'

Ook dat, gaf Omtzigt toe, zal leiden 'tot minder dieren in de veehouderij', zonder daar een doel aan te hangen. Hij stipte ook de waterkwaliteitsdoelen in de Kaderrichtlijn Water aan. 'Dat hoort erbij, anders lopen we in 2027 weer tegen een muur aan.'

Timmermans put hoop uit het feit dat NSC pleit voor een stop op nieuwe megastallen, maar Omtzigt nuanceerde dat standpunt met de opmerking: 'Daarbij is het wel de vraag wat een megastal is.'

Beschikbare ruimte

De partijleiders vinden elkaar in hun kritiek op hoe er in Nederland wordt omgegaan met de beschikbare ruimte. Omtzigt vindt dat de overheid al eerder grondposities in had moeten nemen om boeren te helpen met bedrijfsverplaatsing. Timmermans is voorstander van een grondbank om jonge boeren te ondersteunen. 'Er wordt te veel gespeculeerd met bouwgrond.'

De voormalig Eurocommissaris bepleit een 'alliantie tussen boeren en boswachters'. Omtzigt toont zich al tevreden als de overheid weer een alliantie met de boeren aangaat.

Over het klimaat werden de twee het ook niet eens. Omtzigt is een voorstander van kernenergie, Timmermans is fel tegen. Het klimaatbeleid dat het kabinet de afgelopen jaren heeft gevoerd en dat Timmermans in Europa heeft aangejaagd, is volgens Omtzigt te veel gericht op 'een elite die het wel kan betalen'.