Met partij van Omtzigt dreigt boerenstem te verwateren

Achtergrond Politiek Peter Smit 24 aug 2023 om 15:30uur

De deelname van Pieter Omtzigt aan de Tweede Kamerverkiezingen zet de peilingen op zijn kop. Zijn partij Nieuw Sociaal Contract (NSC) trekt bij vrijwel alle andere partijen stemmers weg. Vooral BBB ziet veel kiezers overstappen.

Met+partij+van+Omtzigt+dreigt+boerenstem+te+verwateren

Veel peilingen zijn er nog niet verricht naar de kansen van Omtzigt bij de verkiezingen. Alleen Maurice de Hond publiceerde er een, maar die werd gehouden nog voor de bekendmaking van NSC. In eerdere onderzoeken werd Omtzigt tussen de 30 en 40 zetels toegedicht. De Hond houdt het op 27, daarmee wordt NSC bij hem wel de grootste na VVD (25), PvdA/GroenLinks (24), PVV (15) en BBB (12).

In de peiling zonder Omtzigts NSC stond de partij van Caroline van de Plas nog op 21 zetels. BBB verliest met 9 zetels de meeste stemmen aan Omtzigt. Deze daling tekent zich ook af in een enquête door RTL Nieuws waarin de helft van de BBB-stemmers de overstap naar NSC maakt. VVD (-3), PvdA/GroenLinks (-2) en PVV (-4) lopen bij De Hond minder electorale schade op.

Van BBB weten we dat de partij kritisch staat tegenover het stikstofbeleid. De partij betwijfelt de achteruitgang van de natuur en verzet zich tegen het gedwongen opkopen van boerenbedrijven. BBB moet zich in de Eerste Kamer nog uitspreken over het transitiefonds, maar ziet daaruit liever meer geld gaan naar innovatie en andere oplossingen.

Van der Plas en Omtzigt hebben iets fundamenteels gemeen

Van Pieter Omtzigt is bekend dat hij de stikstofaanpak kritisch volgt, maar een visie op een oplossing heeft zijn partij nog niet geformuleerd. Bekend is dat armoedebestrijding, bestuurlijke vernieuwing, woningbouw en immigratie de speerpunten van NSC zijn.

Omtzigts kritiek op de stikstofaanpak is vooral theoretisch van aard. Hij vindt dat ‘Den Haag wordt geregeerd door modellen’. De afgestudeerde econometrist fileerde in de debatten het gewicht dat het kabinet toekent aan het Aerius-model. De nauwkeurigheidstoleranties daarvan zijn volgens hem te ruim om te bepalen welk boerenbedrijf wel of niet opgekocht moet worden.

In dat laatste zal de stemmende boer zich wellicht herkennen, maar de 'sociale ' speerpunten van NSC zullen vooral burgers aanspreken die bij de Provinciale Statenverkiezingen op BBB stemden. Hiermee dreigt de belofte van een sterk boerengeluid in de nieuwe Kamer te verwateren.

• Lees ook: Koers van waakhond Pieter Omtzigt voor boeren nog vraagteken

BBB’ers weigeren zich ondanks de concurrentie af te zetten tegen de partij van Omtzigt. Zowel Van der Plas als partijsecretaris Henk Vermeer benadrukken de overeenkomsten met NSC en spreken van elkaar 'vinden en versterken'. Van der Plas en Omtzigt hebben nog iets fundamenteels gemeen met elkaar. Beide lijsttrekkers zien voor zichzelf geen premierschap weggelegd. Omtzigt wil zijn partij voorzichtig laten groeien en is mogelijk niet in het hele land verkiesbaar.

Ook andere grote criticasters van premier Mark Rutte, zoals Antje Kuiken (PvdA) en Jesse Klaver (GroenLinks) schuiven in de persoon van Frans Timmermans een andere premierskandidaat naar voren. D66 en CDA komen gezien het grote zetelverlies in de peilingen vrijwel zeker niet in aanmerking voor het torentje. De enige sollicitant daarvoor tot nu toe is lijsttrekker Dilan Yesilgöz van de VVD.

Het is afwachten met wie BBB op de proppen komt als premierskandidaat. Uiterlijk 8 september wordt dat bekendgemaakt. Als die persoon bij de kiezer in de smaak valt, kunnen de peiling zo weer omslaan.