Vedder (CDA): 'Bij herwaarderen voedsel hoort dat voor kwaliteit wordt betaald'

De aanwezigheid van Vedder is niet onopgemerkt gebleven. Voor de komende verkiezingen is ze daarom door het CDA op de tweede plek op de kandidatenlijst geplaatst. Tot haar eigen verrassing. 'Dat ik op plek twee ben gezet, is een belangrijk signaal dat het CDA het geluid uit de regio en het geluid uit de landbouw serieus wil nemen. Ik vind het een grote eer. Ik voel het ook als een enorme grote verantwoordelijkheid, die ik heel serieus neem.'

Nederland vormt een vruchtbaar stuk van Noordwest-Europa. Het zou gek zijn dat niet te benutten

Eline Vedder, CDA-Tweede Kamerlid

Wat zijn volgens u de speerpunten van het CDA voor de landbouw?

'Wij vinden dat de agrarische sector recht heeft op een fatsoenlijk toekomstperspectief. Dat staat op plek 1, 2 en 3 in ons verkiezingsprogramma en in mijn prioriteitenlijst. Daar hangt natuurlijk veel aan vast, zoals het perspectief voor jonge boeren, een eerlijke beloning voor groen-blauwe diensten en zorgen dat landbouwgrond beschikbaar blijft voor de sector. Maar bovenal, als we dingen vragen van de sector, dan moet dat in een tempo waarin ze het daadwerkelijk kunnen maken.'

Hoe kan de politiek jonge boeren steunen?

'Het is belangrijk dat we de bedrijfsopvolgingsregeling in de benen te houden. Die regeling maakt het makkelijker om het bedrijf over te nemen of juist over te dragen aan de volgende generatie. Maar wat nog veel belangrijker is, is het zicht op echt perspectief. Dat je weet dat je langjarig wordt beloond als je besluit om in natuurbeheer te stappen. En dat innovatieregelingen niet met elke wisseling van de wacht in het kabinet op de schop gaan.

'Jonge boeren willen vooral duidelijkheid over de wegen naar de toekomst en ze willen het gevoel hebben dat de politiek daarin meeloopt, zonder steeds nieuwe wet- en regelgeving op je pad te vinden.'

Hoe is landbouwgrond te beschermen?

'Er zit een enorme druk op grond: voor wonen, de energietransitie of natuur. De enige die grond kan leveren, is de landbouw. Als we vinden dat we in Nederland een sterke agrarische sector willen overhouden, dan moeten we die landbouwgrond zo veel mogelijk beschikbaar houden voor de sector. Dat betekent dat de overheid moet aangeven dat het niet de bedoeling is dat we grootschalig landbouwgebieden opofferen voor andere doelstellingen.'

Wat zou een beschermd gebied zijn?

'We hebben in Nederland grote, hoogwaardige gebieden die cruciaal zijn voor de agrarische infrastructuur. In sommige polders liggen nu hectares aan zonnepanelen. Ik vind dat echt onbegrijpelijk. Dat we die grond, met die kwaliteit en in dat gebied, voor een ander doel gebruiken dan landbouw. Dat moet je niet willen als maatschappij.'

Hoe kijkt het CDA tegen landbouwexport aan?

'Die hele discussie over export-import, ik word er altijd een beetje moe van. Er is een tijd geweest dat dat minder belangrijk werd gevonden. 80 procent van wat we hier produceren, blijft in de cirkel Noordwest-Europa. Ik vind dat eigenlijk geen export. We moeten als Noordwest-Europa zoveel mogelijk zelfvoorzienend willen zijn op het gebied van voedsel, zeker met de geopolitieke onrust die we op dit moment ervaren.

'Nederland vormt een zeer vruchtbaar stuk van Noordwest-Europa. Het zou gek zijn als we dat niet zouden benutten. Ik vind dat we die verantwoordelijkheid ook hebben.'

Het CDA wil dat ketenpartijen meebetalen aan de verduurzaming. Hoe dwing je dat af?

'Nou, het eerlijke antwoord is dat dat een zoektocht is. We proberen al heel lang ketenpartijen te bewegen deze stap vrijwillig te maken en dat gebeurt gewoon niet. Als bestuurder bij LTO - in mijn vorige leven - heb ik ervaren hoe moeilijk het is om die partijen überhaupt aan tafel te krijgen. Terwijl die partijen wel een essentiële rol vervullen in zo'n transitie. Het kan gewoon niet zonder hen.

'Als dat niet vrijwillig gaat, dan moet het maar verplicht. We moeten met elkaar uitzoeken in hoeverre we daar als overheid een rol in kunnen pakken. Want we hebben natuurlijk ook de vrije markteconomie en we zijn een handelseconomie. In die realiteit moeten we op zoek naar de mogelijkheden.'

Is het erg als voedsel daardoor duurder wordt?

'Nee, dat is niet erg. In Nederland besteden wij relatief weinig van ons inkomen aan voedsel, in vergelijking met andere Europese landen. Het hoort bij het herwaarderen van voedsel dat je voor kwaliteit betaalt.

'We vinden ook dat de politiek ervoor moet zorgen dat het brede welvaartsniveau omhoog gaat. Maar het is gevaarlijk om die twee vraagstukken aan elkaar te knopen. Het zal waarschijnlijk niet zo zijn dat boeren en tuinders vanzelf beloond worden voor duurzamere productie als het brede welvaartsniveau omhoog gaat. Zo makkelijk zal het niet zijn.'

Is er geen quick fix? Iets dat nu kan?

'Volgens mij kunnen we ervoor zorgen dat we stoppen met importeren van producten die tot stand komen op een manier die in Europa is verboden. Dat gebeurt nu nog wel. We hebben hier bijvoorbeeld al heel lang geen legbatterijen meer. Maar met de oorlog in de Oekraïne worden er wel handelsakkoorden gesloten om nog meer eieren uit Oekraïne naar Nederland toe te halen. Dat heeft allemaal een reden, maar als we continu uitzonderingen maken, dan zitten we in een schip dat continu water blijft maken. Dat kun je onze ondernemers gewoon niet aandoen.'