Coach helpt varkenshouders bij verlagen antibioticagebruik

De resultaten van het onderzoek zijn maandag 23 oktober gepresenteerd tijdens het Symposium Antibioticagebruik in de varkenshouderij in Utrecht. 'Bij de aanpak van een te hoog antibioticagebruik lag de focus heel lang op alleen de interventies, terwijl we de afgelopen jaren zien dat focus op kennis, houding en gedrag ook van belang zijn. We weten dat een echte gedragsverandering tijd kost. Het is effectief wanneer een coach met kennis van de sector intensief wordt ingezet', zegt Prinsen.

Drijfveer voor het onderzoek is veehouders in de praktijk verder helpen, licht de onderzoeker toe. Vanuit de humane gezondheid wordt kritisch gekeken naar het antibioticagebruik door de veehouderij. Er gaan steeds meer stemmen op dat het gebruik daar naar nul moet. Een onredelijk uitgangspunt, vindt Prinsen. De veehouderij moet langdurig hooggebruik van antibiotica aanpakken, maar de gesprekken moeten vooral gaan over een verantwoord antibioticagebruik. 'Daar waar nodig op een goede manier.'

Forse afname

Veehouders moeten zieke dieren kunnen blijven behandelen, vervolgt de themaspecialist Gezonde Dieren. Wie naar de gebruikscijfers voor antibiotica kijkt die de Autoriteit Diergeneesmiddelen jaarlijks publiceert, ziet bij alle sectoren een forse afname van het gebruik. Ten opzichte van referentiejaar 2009 daalde het gebruik in de Nederlandse veehouderij met 77,4 procent. Voor de mens onmisbare antibiotica worden door de veehouderij bijna niet meer gebruikt (1 procent van het totale gebruik).

Aan het onderzoek van Prinsen werkten 47 bedrijven mee die afgelopen jaar moeite hadden om uit de actiewaarde te komen. Zij werden aangemerkt als 'hooggebruiker', maar het waren niet altijd structureel hooggebruikers. Gedurende twee jaar vond op die bedrijven onder leiding van een coach intensief overleg plaats tussen de ondernemer, zijn dierenarts en de veevoeradviseur.

Resistentie omlaag

Nog niet alle bedrijven scoorden na die twee jaar 'groen' op de maatlat van de Autoriteit Diergeneesmiddelen, maar er was wel sprake van een significant lager gebruik van antibiotica. Het effect daarvan kwam ook terug in de mestmonsters die bij een eerste analyse een goed beeld geven van de antibioticaresistentie voor en na het traject. Er is geen sprake van een lineair verband, meldt de onderzoeker, maar het toont wel aan dat een lager antibioticagebruik kan leiden tot een lagere resistentie.

De 47 deelnemers voerden met elkaar in totaal tachtig verschillende maatregelen door om te komen tot een lager antibioticagebruik. Prinsen bracht die terug tot dertien groepen. Maatregelen in relatie tot biosecurity (gebruik van douchefaciliteiten, aparte compartimenten) en vaccinatie (ander schema, nieuwe entingen) kwamen significant als het meest effectief naar voren.

De onderzoeker wijst ook op het belang van de combinatie van maatregelen. Ze noemt het gebruik van schone naalden, een appgroep voor het managementteam, het trainen van de medewerkers en bijvoorbeeld het vastleggen wie wat doet binnen het bedrijf. 'Onwillekeurig verandert het bewustzijn toch', benadrukt Prinsen.