Deskundigen stellen toetsingskader glyfosaat ter discussie

Dat dilemma kwam woensdag naar voren tijdens het rondetafelgesprek over glyfosaat in de Tweede Kamer. De Europese Commissie beslist eind dit jaar over het verlengen van de toelating van het middel. Het rondetafelgesprek was bedoeld om Kamerleden te informeren zodat zij demissionair landbouwminister Piet Adema een gedegen advies kunnen geven.

Diverse experts stelden niet het middel, de toepassing of de boer ter discussie, maar de wijze waarop gewasbeschermingsmiddelen worden beoordeeld. Hoogleraar Violette Geissen van Wageningen University & Research (WUR) waarschuwt dat mensen via de omgeving volop in aanraking komen met glyfosaat.

Glyfosaat zit onder meer in huisstof en leidt tot veranderingen in de darmflora. Ook in de bodem tast de stof microben aan die hard nodig zijn, vertelt Geissen. Ze vindt dat verlenging van de vergunning 'haaks staat op het voorzorgsbeginsel'. Belangrijke blootstellingsroutes en risico's zijn volgens haar niet meegenomen in de EU-beoordeling.

Bas Bloem, hoogleraar neurologie bij Radboudumc, trekt het toetsingskader ook in twijfel. Hij wijst op onderzoeken die duiden op een mogelijk verband tussen glyfosaat en de ziekte van Parkinson, al staat dat nog niet geheel vast. 'Alleen al vanwege die onzekerheid kun je niet stemmen voor nog eens tien jaar glyfosaat.'

Directeur Ingrid Becks-Vermeer van het College voor de toelating van gewasbeschermingsmiddelen en biociden (Ctgb) erkent dat het Europese toetsingskader beter kan. Toch vindt zij dat de minister positief kan oordelen over het voorstel van de Europese Commissie.

Alternatieven ontbreken

Het intrekken van de toelating van glyfosaat levert volgens andere experts niet per definitie milieuwinst op. Voor wat betreft chemische alternatieven is het volgens onderzoeker Pieter de Wolf van WUR maar de vraag of die qua milieubelasting zowel ecologisch als toxicologisch gunstiger zijn. Ook voor niet-chemische alternatieven geldt niet per definitie dat die minder schadelijk zijn voor het milieu dan glyfosaat. De Wolf denkt dat het gebruik van glyfosaat wel minder kan, maar helemaal zonder is een stap te ver.

Akkerbouwer Michiel van Andel sluit zich aan bij de woorden van De Wolf. Hij verwacht dat boeren andere herbiciden gaan gebruiken die waarschijnlijk schadelijker zijn. Mechanische onkruidbestrijding vraagt meer grondbewerking en dat kost meer arbeid of brandstof. Dat leidt weer tot een hogere CO2-uitstoot en kans op bodemverdichting.

Politieke keuze

De vraag is of de toelating van glyfosaat een wetenschappelijke of een politiek-maatschappelijke beslissing is. LTO-portefeuillehouder groene planten Ron Mulders werpt deze vraag op. Zelf pleit hij ervoor het besluit bij de wetenschap te laten. Als de Kamer nu anders adviseert, gaat dat in tegen het advies van het Ctgb. Daarmee wordt het gezag van een eigen overheidsinstituut ondermijnd, zegt hij.

De lidstaten van de Europese Unie praten op 13 oktober over het voorstel om de toelating van het bestanddeel glyfosaat met tien jaar te verlengen. De Europese Autoriteit voor Voedselveiligheid zag eerder dit jaar geen 'kritieke zorgpunten' die de hernieuwde goedkeuring in de weg staan. Het is nog niet bekend welk standpunt Adema inneemt. De Tweede Kamer heeft hem eerder al in een motie verzocht in Brussel tegen de hernieuwde toelating te stemmen.