WUR: er zijn te weinig alternatieven voor glyfosaat

Dit zijn de hoofdpunten in een wetenschappelijke reflectie vanuit landbouwkundig perspectief opgesteld door onderzoeksinstelling Wageningen Plant Research, onderdeel van Wageningen University & Research (WUR). De betreffende informatie wordt deze week gebruikt als inbreng voor het rondetafelgesprek. Tweede Kamerleden konden bij dit gesprek experts uithoren over het gebruik van glyfosaat.

Pieter de Wolf, onderzoeker van WUR en projectleider van de Boerderij van de Toekomst, is de samensteller van de zogeheten positionpaper met als titel: 'Glyfosaat, een noodzakelijk kwaad?' In zijn toelichting daarop stelt hij dat glyfosaat vooral een symbool is geworden in een grotere politieke discussie die gaat over de procedure voor toelating van gewasbeschermingsmiddelen en de rol daarin van het Ctgb en Efsa. 'Juist in deze discussie ontbreekt het landbouwkundig perspectief', vindt hij.

Op de vraag of het mogelijk is om zonder glyfosaat onkruid te bestrijden, is het antwoord van Wageningen Plant Research dat dit in de meeste gevallen wel moet lukken. Voor wat betreft chemische alternatieven is het volgens De Wolf maar de vraag of die qua milieubelasting zowel ecologisch als toxicologisch gunstiger zijn. 'Glyfosaat scoort ten opzichte van andere herbiciden niet slecht op de milieumeetlat', verklaart hij.

Ook voor niet-chemische alternatieven geldt niet per definitie dat die minder schadelijk zijn voor het milieu dan glyfosaat, oordeelt De Wolf. 'Intensief schoffelen en eggen en het omploegen van grasland is niet direct voordelig voor de bodemkwaliteit en voor het vastleggen van CO2 en ook niet voor de biodiversiteit. Verder is een nadeel van mechanische onkruidbestrijding dat het succes ervan sterk afhankelijk is van de weersomstandigheden.'

Landbouwkundig zijn volgens Wageningen Plant Research een aantal toepassingen van glyfosaat cruciaal. De Wolf zegt dat dit vooral geldt voor de bestrijding van aardappelopslag. 'De brede systemische werking maakt glyfosaat uniek. Het is de enige manier om effectief opslagplanten zowel bovengronds als ondergronds kwijt te raken en daarmee de ziektedruk in aardappelen binnen een rotatie laag te houden.'

Glyfosaat is ook belangrijk in teeltsystemen op basis van niet-kerende grondbewerking, zowel in akkerbouw als op grasland. De Wolf: 'Op zandgronden met een hoge onkruiddruk is het belangrijk om teelten schoon te beginnen. Zonder ploegen en zonder breedwerkende herbiciden is dat lastig. Ook bij de vernieuwing van grasland, zeker als er veel kweek staat, is glyfosaat een belangrijk middel als je intensieve grondbewerking wilt voorkomen. En intensieve grondbewerking kost veel meer energie, en is nadelig voor de bodem en voor de opslag van koolstof.'

Plaatsspecifiek

Op de Boerderij van de Toekomst is in het onderzoek een van de uitgangspunten de efficiënte inzet van gewasbeschermingsmiddelen, legt De Wolf uit. 'Ook dat is onderdeel van een duurzaam teeltsysteem. Verder proberen we de onkruiddruk beheersbaar te houden met beperkte input aan energie en arbeid en met beperkte impact op het milieu en ook op de opbrengsten. Voor het terugdringen van het gebruik van een product als glyfosaat bekijken we onder meer de mogelijkheden van plaatsspecifieke toepassingen.'

In de landbouwkundige reflectie op het gebruik van glyfosaat besteedt Wageningen Plant Research tot slot aandacht aan het belang van het ontwikkelen van alternatieven. Volgens De Wolf is dat nodig om in de toekomst geleidelijk minder afhankelijk te zijn van het herbicide.

De zoektocht naar alternatieven ziet hij als een verantwoordelijkheid van de landbouwsector, omdat het om hun toekomst gaat, en van de overheid, die het maatschappelijk belang vertegenwoordigt. Het landbouwonderzoek en bedrijven die technologie ontwikkelen, kunnen er een belangrijke rol bij spelen.

Toolbox gevuld houden

'We kunnen nu stellen dat een totaalverbod van glyfosaat zowel landbouwkundig als milieutechnisch verkeerd uitpakt', verklaart De Wolf. 'Voorlopig hebben we glyfosaat nodig voor de cruciale toepassingen en ook als correctiemiddel in geïntegreerde teeltsystemen.

Verder is een toelating nodig voor de plaatsspecifieke toepassingen die zijn gebaseerd op nieuwe precisietechnieken. Het principe is dat we de toolbox met oplossingen voor in dit geval de onkruidbestrijding gevuld houden. Gaandeweg kunnen we wellicht afscheid nemen van bepaalde middelen, maar dan alleen als er goede alternatieven zijn.'