Adema en Van der Wal kunnen door, maar 2030 komt er niet

Tijdens een extra procedurevergadering van de Landbouwcommissie besliste de fracties in Tweede Kamer woensdagochtend welke dossiers op de lijst van controversiële onderwerpen moesten komen. Voor geen enkel onderwerp bleek een meerderheid te vinden om onderwerpen tot na de vorming van een nieuw kabinet uit te stellen.

Over het inzetten van het transitiefonds voor verplichtende stikstofmaatregelen werd nog even gesteggeld, maar met alleen de stem van CDA, BBB, ChristenUnie en PVV kan een controversieel verklaring sowieso niet op een meerderheid rekenen. Dat geldt ook voor het beprijzen van stikstofemissies, waarover BBB, PVV en SGP de verdere behandeling willen uitstellen.

Het besluitvormingsproces over de tientallen Kamerbrieven en -stukken verliep vlot. Reden voor de spoedige afhandeling is ook dat er op de lijst geen wetsvoorstel stond vanuit het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV). Volgende week dinsdag wordt er plenair gestemd over de lijst met controversiële onderwerpen. Vanuit de Landbouwcommissie worden daar geen onderwerpen voor aangedragen.

Doorgang regelingen

De uitkomst betekent onder meer dat stikstofminister Van der Wal door kan gaan met de regelingen voor innovatie, bedrijfsverplaatsing en extensiveren die samen met de vrijwillige opkoopregelingen Lbv en Lbv Plus voor een eerste reductie van de stikstofuitstoot moeten zorgen.

Het wetsvoorstel voor het transitiefonds is al door de Tweede Kamer aangenomen. De Eerste Kamer beslist binnenkort over welke onderwerpen controversieel worden. De kans is aanwezig dat behandeling van het fonds wel op de lange baan wordt geschoven.

Een woordvoerder van LNV laat desgevraagd weten dat die uitkomst geen invloed heeft op de financiering en uitvoering van de regelingen van minister Van der Wal. 'Het kabinet heeft al november 2022 budget vrijgemaakt voor die regelingen. Die kunnen dus via de reguliere landbouwbegroting worden gefinancierd. Daarvoor is een deel van het transitiefonds naar voren gehaald.'

Geen nieuwe stikstofwet

Ondanks dat de ministers geen beperkingen worden opgelegd, zal Van der Wal deze kabinetsperiode waarschijnlijk niet meer met een voorstel voor een nieuwe stikstofwet komen. Daarin zou onder meer de aanscherping van de stikstofdeadline naar 2030 komen te staan. De partijen die de strengere stikstofaanpak van het demissionaire kabinet hebben vormgegeven, slaan op weg naar de verkiezingen echter een veel gematigder toon aan.

De deadline voor het bereiken van de stikstofdoelen naar voren halen naar 2030, waar de boerenprotesten om begonnen, is bij drie van de vier (demissionaire) regeringspartijen van de baan. D66 keert als vierde ook terug op haar schreden.

In het nieuwe verkiezingsprogramma van VVD wordt 2035 weer genomen als deadline voor de stikstofreductiedoelen. Van dwingende maatregelen neemt de partij ook afstand. Die leiden volgens de liberalen tot polarisatie en vertraging van de stikstofaanpak. In plaats daarvan moet vol ingezet worden op vrijwillige opkoop en bedrijfsverplaatsing.

ChristenUnie heeft het verkiezingsprogramma nog niet gepubliceerd, maar Kamerlid en landbouwwoordvoerder Pieter Grinwis liet in een radiointerview weten dat wat hem betreft de nieuwe stikstofwet er niet meer hoeft te komen. CDA gaf al eerder aan een voorkeur te hebben voor 2035.

De opvallendste draai werd afgelopen week gemaakt door D66-lijsttrekker Rob Jetten. Mogelijk met het grote dreigende zetelverlies in het achterhoofd toont hij zich veel gematigder in het stikstofdebat dan zijn partijgenoot en landbouwwoordvoerder Tjeerd de Groot.

'Rustiger aan doen'

Tijdens zijn eerste speech als partijleider zei Jetten dat D66 voortaan een andere toon aanslaat als het over stikstof gaat. 'Het is belangrijk dat we iets rustiger aan doen in dat debat.' Hij wil zijn partij positioneren als een organisatie die zoekt naar praktische oplossingen voor maatschappelijke problemen.