Aanvoer energie onzeker voor glastuinders in Terneuzen

Glastuinders die zich begin deze eeuw vestigden in de gemeente Terneuzen, hoefden geen gasaansluiting aan te leggen. Want via het bedrijf WarmCO2 zou kunstmestproducent Yara alle restwarmte en alle CO2 aan de glastuinders leveren. Niemand hield er rekening mee dat de levering van warmte en CO2 weleens problematisch zou kunnen worden.

Tot vorig jaar. Vanwege de sterke stijging van de gasprijzen legde Yara in de herfst de kunstmestproductie in Sluiskil voor een groot deel stil. De glastuinders kregen minder warmte en CO2 en ze vreesden voor de winter die op til was.

Dwangsom

Daarom stapten de glastuinders naar de rechter met als doel om via een dwangsom de levering via WarmCO2 af te dwingen. Volgens hen had WarmCO2 de effecten van hoge energieprijzen kunnen afdekken en mocht het bedrijf daarom geen beroep doen op onvoorziene omstandigheden.

Maar de rechtbank in Rotterdam gaf de glastuinders geen gelijk. Daarop overwogen ze een bodemprocedure te beginnen.

Kwekerij De Westerschelde in Westdorpe is een van de bedrijven in het gebied. De beperkte levering van warmte en CO2 kwam onverwacht voor de paprikatelers. 'Dat was toen wel schrikken', zegt mede-eigenaar Piet Reedijk. 'Toen wij hier dertien jaar geleden kwamen, hield niemand er rekening mee dat zoiets zou kunnen gebeuren. Maar de wereld is veranderd.'

Het bedrijf kreeg nog 40 procent van het normale warmteaanbod. Het was een geluk dat de teelt net op het einde begon te lopen. Er was dus al minder warmte en CO2 nodig. In oktober ging het gewas eruit voor de teeltwisseling. Met de kleinere levering van CO2 en met de eigen olieketel konden de ondernemers het net uitzingen met de teeltronde.

Vervelende hiaat

Begin dit jaar daalde de gasprijs weer en hervatte Yara de volledige productie. WarmCO2 kon daardoor weer leveren wat de glastuinders nodig hadden voor de nieuwe teeltronde. 'Achteraf was het een storm in een glas water', zegt Reedijk relativerend. 'Het was een vervelende hiaat, maar zoiets hoort bij ondernemen.'

De glastuinders zagen daarop af van een bodemprocedure. 'Niemand wilde eigenlijk een procedure die jarenlang zou gaan duren met de kans dat er op het eind geen winnaar zou zijn', licht de paprikateler toe.

Maar door deze storm in een glas water besefte iedereen wel dat dat één leverancier van warmte en CO2 zonder een alternatief geen bedrijfszekere situatie is.

Nieuwe directeur

Dit voorjaar trad Justus Temme aan als nieuwe directeur van WarmCO2. Het bedrijf had hem al eerder binnengehaald om de strategie voor de toekomst te bepalen.

'Toen ik als directeur begon, was de rechtszaak net achter de rug', zegt Temme. Maar de veranderende situatie en de daaruit volgende uitdagingen waren wel de aanleiding voor zijn aanstelling. 'Met mijn ervaring willen we als WarmCO2 mede vormgeven aan de energietransitie in Zeeuws-Vlaanderen', licht hij toe.

Leveringszekerheid in gevaar

Volgens de directeur van WarmCO2 is het risico dat de leveringszekerheid in gevaar komt, nu groter dan voorheen. 'De volatiele gasprijs, de oorlog in Oekraïne, het beleid van het kabinet; als je dat allemaal projecteert op Yara Sluiskil, dan heeft dat consequenties.'

Temme wil dat er in elk geval een back-up komt. 'Niemand hield er rekening mee dat zoiets kon gebeuren. Maar met de kennis van nu zeggen we: 'Regel een back-up.' Wij kunnen zelf nog wel gas stoken en de glastuinders hebben olieketels en warmtebuffers, dus het is wel even te rekken. Maar als Yara morgen stopt, dan ligt alles plat.'

Uitbreiding netwerk

WarmCO2 onderzoekt of uitbreiding van het netwerk mogelijk is met meerdere leveranciers van warmte en CO2 in de Kanaalzone Terneuzen-Gent.

Hemelsbreed zo'n 10 kilometer noordelijker in het havengebied ligt bijvoorbeeld een chemiefabriek van Dow Chemical die veel warmte over heeft. 'Die fabriek kan bijna heel Zeeland van restwarmte voorzien', zegt Temme.

Het bedrijf heeft al een eerste stap gezet. In het dorp Hoek, op een steenworp afstand van de fabriek, is een warmtebedrijf opgericht. Dat heeft als doel om het hele dorp te verwarmen met restwarmte van de fabriek.

Waterstof

Er zijn diverse andere ideeën. Een andere optie is een productiebedrijf van groene waterstof dat zich wil vestigen vlak bij het glastuinbouwgebied. Bij de productie van waterstof komt veel warmte vrij. Maar ook dat is een kwestie van jaren, voordat het warmte zou kunnen leveren. 'Meerdere opties zijn mogelijk. Het is een kwestie van kralen rijgen', zegt de directeur van WarmCO2.

Het is ook de vraag wie het initiatief neemt en wie er geld in investeert. Een warmtenet vergt immers grote investeringen. Temme: 'Regie en daadkracht op al deze crossborderontwikkelingen zijn cruciaal.'

Voorlopig zijn de glastuinders weer voorzien van warmte en CO2. Maar ze beseffen wel dat de leveringszekerheid van warmte en CO2 niet meer is zoals voorheen.