Steenbreker: '2023 moet gewoon goed worden voor varkenssector'

In 2021 en 2022 stonden de opbrengstprijzen voor biggen en vleesvarkens onder druk, terwijl de kosten wel fors stegen. De sector zat vol in het dal van de varkenscyclus. Daardoor schreven veel zeugen- en vleesvarkenshouders rode cijfers. In 2023 waait er een andere wind. Bedrijven halen een positieve kasstroom bij een opbrengstprijs die hoger ligt dan de kostprijs.

De biggenprijs ligt op dit moment met 90 tot 95 euro boven het langjarig gemiddelde. Terwijl marktkenners het aanbod en de vraag naar biggen 'redelijk in evenwicht' noemen. Ook de vleesvarkensprijs ligt boven het langjarig gemiddelde. De prijs van varkensvlees daalde deze week voor de vierde week op rij, maar is met 2,41 euro (Vion-notering) nog steeds hoog.

'Met de gerealiseerde opbrengsten tot nu toe en de verwachtingen voor de komende maanden moet 2023 een duidelijk positief jaar worden. Maar varkenshouders hebben dat ook nodig om de tekorten uit 2021 en 2022 aan te vullen en te reserveren voor investeringen die de komende jaren op de agenda staan', licht Steenbreker toe.

Hoge kosten

Tegenover de goede opbrengstprijzen staan ook in 2023 hoge kosten. De bedrijfsadviseur somt op: arbeid 5 tot 10 procent hoger, stijging bouwkosten met minimaal 25 procent en hogere lasten voor energie en de financiering. 'Doordat de rentelasten stijgen, wordt de financieringsruimte op bedrijven kleiner.'

Actueel noemt Steenbreker ook de stijgende kosten voor mestafzet en problemen rond afzet ervan. De afzetprijzen liggen al gauw 3 tot 5 euro per kuub boven die van 2022. 'De afzet verloopt moeizaam', constateert hij. Er zit meer druk op de plaatsingsruimte doordat bemestingsnormen zijn gewijzigd en het aanbod van rundveedrijfmest groter is. Ook het weer werkte afgelopen maanden niet mee. 'Gezien de tijd van het jaar hadden kelders nu leger moeten zijn', zegt de bedrijfsadviseur.

Bedrijven met structurele afspraken met mestverwerkers, hebben een stabielere afzet, weet Steenbreker. Ten opzichte van een aantal jaren geleden spreekt hij over een groeiend bewustzijn in de sector dat het verwerken van mest een gezamenlijke verplichting is. 'Mestverwerking helpt om de kosten ervan omlaag te brengen en om de continuïteit te waarborgen, maar bij een deel van de varkenshouders ontbraken afgelopen jaren gewoon ook de financiële middelen om te investeren in mestverwerking.'

Kritieke voerwinst

Door het stijgen van de kosten is de kritieke voerwinst fors opgelopen, vervolgt de bedrijfsadviseur. 'Daarin zal een nieuw evenwicht moeten komen met de marktprijzen en de te behalen voerwinst. Binnen specifieke marktconcepten moet hierin als eerste een antwoord worden gevonden.' Want de varkenshouderij staat de komende jaren voor een aantal grote uitdagingen.

Zo staan bedrijven die deelnemen aan het Beter Leven-concept voor 2025 voor aanzienlijke stalaanpassingen. Die moeten volgens Steenbreker voldoende worden vertaald in een meerprijs. Een mogelijk andere actualiteit met impact noemt hij de landelijke beëindigingsregeling veehouderijlocaties; de Lbv(-plus). Onder varkenshouders is daarvoor animo, weet hij.

De bedrijfsadviseur verwacht dat er vanuit de sector meer aanvragen voor de Lbv gaan komen dan er met de voor de sector gereserveerde 115 miljoen euro gehonoreerd kunnen worden. De aanvragen voor de Lbv worden beoordeeld op kostenefficiëntie. Steenbreker schat dat, wanneer er geen extra middelen komen, veertig tot vijftig bedrijven kunnen meedoen. Het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit geeft aan dat er 550 varkenshouderijen vallen onder de noemer 'piekbelaster' en een aanvraag voor de Lbv-plus kunnen doen.

Niets te kiezen

'Het aantal varkenshouders dat een strategische keuze maakt, groeit. Zij laten zich nu minder dan bij de Subsidieregeling sanering varkenshouderijen (Srv) leiden door de economie van het moment', zegt Steenbreker. Meer dan in 2019 toen de Srv werd opengesteld, kijken ondernemers nu ook naar investeringen voor de komende jaren en wat de juiste keuze is. Daarbij kijkend naar de persoonlijke ambitie en potentie van de bedrijfslocatie, ervaart de bedrijfsadviseur bij de klanten van Abab.

'Ondernemers willen wel schakelen en door met hun plannen, maar wat het lastig maakt, is dat er op dit moment gewoon niets te kiezen valt en daar zit iedereen wel op te wachten. Net voor de val van het kabinet is de Lbv(-plus)regeling opengesteld, maar over andere maatregelen en flankerend beleid om emissies te reduceren – (een combinatie van) extensiveren, innoveren, omschakelen en verplaatsen – is niets bekend', zegt de bedrijfsadviseur.

Uitsluiting van Lbv-regeling

Ook noemt Steenbreker het 'jammer' dat stallen jonger dan vijf jaar voor de Lbv(-plus)regeling worden uitgesloten. 'Je wilt de goede locaties voor de sector behouden. Maar er zijn ook bedrijven met een stal jonger dan vijf jaar die qua ligging goed passen bij het doel van de regeling: de belasting van Natura2000-gebieden reduceren. Het zou goed zijn wanneer daar een oplossing voor komt. Bijvoorbeeld de mogelijkheid om deze stallen wel in te brengen maar dan als vijf jaar oud.'

Andere investeringen waar de varkenssector voor staat, hangen samen met stoppen met couperen in 2030 en het vrijloopkraamhok dat door onderdeel van concepten zal gaan worden. Steenbreker: 'Om de eisen uitvoerbaar te maken moeten overheid en retail ruimte vinden in tijd en beloning. Zo mogelijk bedrijfsspecifiek, waarbij voorlopers een extra beloning ontvangen.'