'Ammoniakmetingen Schiermonnikoog zeggen niet zoveel'

Nieuws Melkvee Martijn van Rossum 10 aug 2023 om 11:17uur

Op het eiland Schiermonnikoog is in 2022 een hogere ammoniakconcentratie gemeten door het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) dan het jaar ervoor, terwijl het aantal koeien met 40 procent is afgenomen. Volgens hoogleraar Milieu en Duurzaamheid Jan Willem Erisman van de universiteit van Leiden zijn deze metingen niet geschikt om het effect van de gekrompen veestapel te beoordelen.

%27Ammoniakmetingen+Schiermonnikoog+zeggen+niet+zoveel%27

Erisman reageert daarmee onder meer op Kamervragen die BoerBurgerBeweging (BBB) stelde. Tweede Kamerlid Caroline van der Plas vindt dat de metingen op Schiermonnikoog aantonen dat het reduceren van vee geen doelmatige besteding van gemeenschapsgeld is.

Volgens Erisman kun je die conclusie helemaal niet trekken, omdat de metingen dus ongeschikt zijn om te bepalen waar de stikstof vandaan komt. Het nu gebruikte MAN-meetnet is niet opgezet om lokale veranderingen te volgen. Hij noemt het frustrerend dat er vanaf het begin niet veel meer op meten is ingezet op Schiermonnikoog, met onder meer goede nulmetingen en monitoring van de daadwerkelijke uitstoot van bedrijven. 'De huidige metingen betreffen concentratiemetingen in Natura 2000-gebied, maar zeggen eigenlijks niets over de bron van de uitstoot.'

• Lees ook: BBB verbaasd over meetgegevens Schiermonnikoog: helpt snijden in veestapel wel?

Het door TNO ontwikkelde Lotos-Euros-verspreidingsmodel geeft volgens Erisman wel meer inzicht in de reductie van de uitstoot op Schiermonnikoog. Volgens dit model zou de stikstofuitstoot bij de boeren met 25 procent zijn afgenomen. Dit is minder dan de bijna 40 procent vermindering van de veestapel op het eiland. Erisman denkt dat dit kan komen door het gebruik van meer kunstmest en krachtvoer vanwege de hoge melkprijzen van afgelopen jaar.

Het nauwkeurig meten op Schiermonnikoog was in 2016 een van de aanbevelingen van Erisman. Hij kan de verwarring hierover dan ook wel begrijpen. 'Als je alles was gaan meten, had het heel veel relevante informatie kunnen opleveren voor de rest van Nederland. Bijvoorbeeld over wat het optimum is van generieke en lokale maatregelen. Die discussie heb je ook nodig voor het landelijke stikstofbeleid. Dat beleid bestaat namelijk uit generieke maatregelen, lokale maatregelen en maatregelen die de stikstof van buitenaf moeten verminderen. Schiermonnikoog had daarover veel informatie kunnen leveren.'

Korstmossen

Naast concentratiemetingen had er volgens de hoogleraar bij de boerderijen moeten worden gemeten, maar bijvoorbeeld ook in de bovenste laag van de bodem. Korstmossen leveren volgens hem ook relevante informatie. 'Eigenlijk alle facetten die met stikstofuitstoot- en depositie te maken hebben. Zodat je daadwerkelijk weet wat het effect is van de maatregelen die je neemt en hoe snel de natuur zich kan herstellen. Schiermonnikoog is een heel overzichtelijke omgeving, maar in principe geldt alles wat daar gebeurt ook voor de rest van Nederland. Ook daar heb je lokale stikstofbronnen en bronnen van buitenaf.'

Erisman presenteerde in 2021 samen met Berno Strootman van Strootman Landschapsarchitecten het plan 'Naar een ontspannen Nederland'. Daarin adviseerden ze het kabinet onder meer om zich voor stikstofreductie op de korte termijn te richten op de Gelderse Vallei, het Groene Hart en enkele hotspots op de zandgebieden. Strootman ziet die gebieden nu ook terug in de piekbelastersregeling die is opengesteld. 'Het blijven dezelfde gebieden die hierin naar voren komen. Maar het is een politieke keuze of er meer voor generiek of meer voor lokaal toegespitst beleid wordt gekozen', stelt Erisman.

• Lees ook: Onderzoekers: 'Focus stikstofaanpak op Gelderse Vallei en Groene Hart'

'Wij geven adviezen, het is daarna aan de politiek om keuzes te maken. Dat moet natuurlijk gebeuren in samenspraak met de sector voor het draagvlak', vervolgt de hoogleraar. 'Met het Landbouwakkoord leek men hiernaar op weg te zijn, maar dat ligt nu weer stil.'

Een reden om te kiezen voor meer generiek beleid en minder voor lokaal toegespitst beleid, is volgens Erisman dat het anders niet alleen vrijwillig kan. 'In Vlaanderen hebben ze dat op een andere manier aangepakt, waarbij vanaf het begin al gebieden en bedrijven werden aangewezen. Maar als je meer voor lokaal uitkopen kiest, hoeven bedrijven elders in het land minder te doen. Het gaat erom met de sector en overheid evenwicht te vinden tussen lokale en generieke maatregelen.'