Afbouw derogatie: 18 procent minder mest uitrijden

De onderzoekers keken naar de effecten van het wegvallen van de derogatie en vergeleken die met een referentieraming voor 2030 die is gebaseerd op de Klimaat- en Energieverkenning 2021.

In de studie hielden de onderzoekers niet alleen rekening met het afbouwen van de derogatie, maar ook de mestvrije bufferstroken, het verlagen van de mestproductieplafonds en de lagere gebruiksnormen in nutriënten verontreinigde gebieden werden meegenomen.

En wat bleek? De stikstofbemesting uit dierlijke mest zal in Nederland met 18 procent afnemen. Voor fosfaatbemesting wordt dezelfde daling verwacht.

Verschillen tussen regio's

In gebieden met veel derogatiebedrijven kan de afname van mesttoediening 10 procent lager liggen en in regio's met weinig derogatiebedrijven zal de daling 10 procent hoger zijn. Door de afbouw van de derogatie zal er in Nederland 3 procent meer stikstofkunstmest worden aangevoerd. De hoeveelheid dierlijke mest die niet is te plaatsen, neemt volgens de onderzoekers met 40 kiloton stikstof toe.

Voor heel Nederland neemt het areaal dat onder de kritische depositiewaarden ligt met 9 procent toe.

Door de afbouw van de derogatie zal de ammoniakemissie in Nederland met 10 procent dalen. De methaan- en lachgasemissies nemen richting 2030 beide met 6 procent af.

De effecten op stikstof- en broeikasemissies komen vooral door de aanname dat het mestproductieplafond voor stikstof met 10 procent daalt ten opzichte van 2020 door een 10 procent kleinere veestapel.

Uitspoeling

Vooral in de regio's die zijn bestempeld tot nutriënten verontreinigd gebied, heeft de afbouw van de derogatie grote effecten. Zo neemt de stikstofuitspoeling naar het oppervlaktewater met 10 tot 13 procent procent af in vergelijking met de referentieraming.

Voor grondwater wordt voor provincies met een groot areaal 230-gebied een vermindering van de nitraatconcentratie met 11 tot 14 procent berekend. Dit is nog niet voldoende om overal gemiddeld aan de norm voor grondwater te voldoen.

De mestvrije bufferstroken en de verminderde fosfaatbemesting leiden tot een afname van de uit- en afspoeling van nutriënten. Ook verwachten de onderzoekers dat de emissie door gewasbeschermingsmiddelen afneemt.

Meer maisland

Daarnaast schatten de onderzoekers dat de koolstofopslag in de bodem daalt door een lager gebruik van dierlijke mest. Verder voorzien ze dat de afbouw van de derogatie kan leiden tot omzetting van grasland in maisland of andere vormen van bouwland met mogelijk negatieve effecten op de waterkwaliteit, biodiversiteit en koolstofvastlegging in de bodem.

Demissionair landbouwminister Piet Adema stelt dat het ministerie van LNV de uitkomsten van de studie meeneemt bij de evaluaties en doorrekeningen die moeten worden gedaan voor de tussenevaluatie van de Kaderrichtlijn Water en de evaluatie van de Meststoffenwet. Ook worden de uitkomsten betrokken bij de voorbereiding voor het volgende actieprogramma Nitraatrichtlijn.

Behalve deze ecologische impactstudie wordt er ook nog een economische impactstudie gemaakt door Wageningen University & Research. Daarvan komen de resultaten later dit jaar beschikbaar.