Gangbare fruitteelt kan leren van voedselbos

Doel van het voedselbos is om te onderzoeken hoe huidige en toekomstige fruitteelt kan bijdragen aan de teelt in balans met de natuur. De lokale schooljeugd is er vanaf de opening bij betrokken. Een basisschoolleerling plantte samen met AH-directeur Marit van Egmond, wethouder Rutger van Stappershoef (Dorpsbelangen) van West Betuwe en Van den Brand de laatste bomen naast het erf van Vogelaar Vredehof.

Het voedselbos is ontstaan uit een idee van een groep jonge AH-medewerkers, de ‘missieversnellers’, aldus Van Egmond. ‘Zij komen met ideeën voor een gezonde, sociale en duurzame toekomst en vonden dat wij iets moesten doen met voedselbossen.’ Het AH-voedselbos is 2 hectare groot en bestaat uit twee delen.

Het deel dat is aangeplant naar het agroforestry-principe is volgens betrokkenen het interessantst om van te leren. Hier staat in rijen in een golvend patroon fruitbomen en struiken die elkaar versterken. Door de herhaling van dezelfde soorten in een rij zijn de producten in dit gedeelte makkelijker te oogsten.

‘Ik verwacht zeker niet dat al onze telers een voedselbos aanleggen’, zegt Van den Brand. ‘We willen vooral experimenteren met een meer natuurinclusieve manier van telen en oplossingen vinden voor uitdagingen waar we in de traditionele teelt voor staan. Zo is de appelbloesemkever geen incident meer. Mogelijk vinden we in het voedselbos handvatten om dit insect te bestrijden.’

De Vogelaar Vredehof-directeur werkt niet met chemie. ‘Wel maaien we het gras in de paden en leggen we druppelirrigatie aan om de nu nog kleine planten een goede start te geven. Over een paar jaar is de natuur hier meer in balans en is het nagenoeg onderhoudsvriendelijk.’

Voedselbosexpert Sjef van Dongen ontwierp het voedselbos. Bij de inrichting is het volgens hem cruciaal dat de soorten elkaar versterken. Verder is naast de symbiose tussen planten en de lichtinval ook de grond een belangrijke factor bij het ontwerp. ‘Hier in dit gebied, vlak bij de Linge, is het logisch om te kiezen voor fruit.’

Zo besloot de voedselbosexpert in een zone van het agroforestry-gedeelte honingbes, gele kornoelje, pruim, abrikoos en de stikstofbinder duindoorn in te tekenen. ‘Een voedselbos bootst een ecosysteem na’, zegt Van Dongen. ‘Als de natuur hier over een paar jaar in balans is, komen er vanzelf natuurlijke vijanden en ontstaan er nauwelijks plagen. In een bos hoef je niet te beregenen en niet te spuiten. Maar onbekend maakt onbemind. We moeten laten zien dat het kan, want het vraagt een grote omslag in denken.’

Voedselzekerheidsproblematiek

Van Dongen denkt zelfs dat een voedselbos een antwoord kan zijn op de voedselzekerheidsproblematiek. ‘De natuur kan meer voedsel produceren dan ze nu doet. Daarvoor kunnen we een groter areaal inzetten dan alleen landbouwgrond. Voor een voedselbos is veel meer areaal nodig om dezelfde productie te halen dan in een traditioneel systeem.’ Verder is het voordeel dat een voedselbos schaalbaar is. ‘Hoe groter de schaal, hoe effectiever het ecosysteem.’

Overigens vindt de voedselbosexpert dat er ook in de traditionele teelt stappen zijn te zetten om een gezondere balans te krijgen. ‘Door appels en peren door elkaar in dezelfde rij te planten, bouw je meer biodiversiteit in. Daarnaast kun je strategisch stikstofbinders aanplanten.’ AH hoopt de eerste vruchten in het voedselbos over een paar jaar te plukken.