Ron Mulders: 'Als sector leren omgaan met ongemakkelijke waarheid'

Na een bezoek aan Brussel weet Ron Mulders het zeker. De ambitie om de helft minder gewasbeschermingsmiddelen te gebruiken in 2030 staat nauwelijks meer ter discussie in Europa. 'Voor Nederlandse boeren en tuinders is dat dus een realiteit. Maar we moeten niet ondoordacht te werk gaan. Als je van een helling rijdt, moet je dat niet zonder goede remmen doen. Anders kan het behoorlijk fout gaan.'

Beleidsmakers moeten niet vanuit een ivoren toren alleen maar maatregelen opleggen

Ron Mulders, portefeuillehouder Gezonde Planten bij LTO Nederland

Mulders is naast voorzitter van de Nederlandse Fruittelers Organisatie (NFO) sinds enkele maanden portefeuillehouder Gezonde Planten bij LTO Nederland. In deze functie wil hij met de sector aan de slag om te leren omgaan met de ongemakkelijke waarheid, zoals hij zelf de doelen voor de gewasbescherming noemt.

'We moeten omdenken. Gewasbeschermingsmiddelen zijn straks niet meer de meest voor de hand liggende oplossing voor het gezond houden van gewassen, maar vooral een laatste redmiddel als een oogst dreigt te mislukken.'

Waarom is het een ongemakkelijke waarheid?

'De horizon is duidelijk. We moeten werken aan teeltsystemen met 50 procent minder gebruik van gewasbeschermingsmiddelen die het milieu belasten. Dat is een buitengewoon grote uitdaging voor boeren en tuinders die elke dag keihard werken om gewassen van een hoge kwaliteit te produceren. Het is vooral ongemakkelijk omdat er weinig tijd is en nu nog weinig bewezen methodes en middelen zijn om deze doelen te bereiken. Bovendien is de markt nog steeds niet bereid om de inzet voor verdere verduurzaming extra te belonen.'

Wat verwacht u van de politiek en de overheid?

'Er moet beleidsruimte komen om de transitie mogelijk te maken. Alleen middelen verbieden is niet de oplossing. Daarmee komt het boereninkomen nog meer onder druk te staan. Er moet nu vol gas worden gegeven op de toelating van meer groene middelen. Ook is veel geld nodig voor onderzoek naar duurzame teeltmethoden.'

Hebben beleidsmakers voldoende in beeld wat er in de praktijk gebeurt?

'Het stoort me dat in Den Haag soms lichtzinnig wordt gedacht over oogstverliezen. Daar kan ik fel op zijn. Veel politici hebben geen beeld van risico's op mislukte oogsten als telers hun gewassen niet optimaal kunnen beschermen. Het is essentieel dat beleidsmakers gevoel houden met de praktijk en niet vanuit een ivoren toren maatregelen alleen maar opleggen.

'Vaak sluiten deze maatregelen onvoldoende aan op de praktijk. Onze leden ervaren dat terecht als ondoordacht en onnodig ingewikkeld. Daarom pleiten wij als LTO al langer voor het sturen op doelen. Daarbij hebben de sectoren zelf meer regie op het bereiken van die doelen en de ondernemers meer ruimte voor eigen invulling. Van de overheid verwachten we vooral flankerend beleid om de juiste voorwaarden te scheppen. Daarbij is het van belang dat er voldoende methodes en middelen beschikbaar blijven om in de teelt te kunnen corrigeren als dat nodig is.'

Wat kan de sector zelf doen?

'We moeten omschakelen naar teeltsystemen die meer gebaseerd zijn op preventie en dus op weerbaarheid van gewassen. Telers grijpen daarbij pas op het laatst terug op gewasbeschermingsmiddelen. Uiteindelijk leidt dat ertoe dat in bepaalde gewassen niet meer twintig keer in een groeiseizoen wordt gespoten, maar drie of vier keer als de situatie daarom vraagt.

'Voor ondersteuning van ondernemers is LTO met het ministerie van LNV en partners uit het bedrijfsleven gestart met het praktijkprogramma 'Weerbaarheid in de praktijk'. Hiermee willen we telers voorzien van een nieuwe medicijnkast met mogelijkheden om gewassen gezond te houden en planten en teeltsystemen weerbaarder te maken.'

Gelooft u in de meerwaarde van weerbaarheid?

'Jazeker, een weerbare bodem en een weerbaar gewas gekoppeld aan preventieve maatregelen vormen de sleutel om minder afhankelijk te zijn van gewasbeschermingsmiddelen. Zelf maak ik vaak de vergelijking met mijn gezondheid. Als ik niet drink, niet rook en voldoende beweeg, dan word ik minder snel ziek. Maar dan nog heb ik af en toe een pilletje nodig voor als ik toch een minder goede dag heb.'

Hoe kan de praktijk de stap maken naar weerbare teeltsystemen?

'Vanuit het praktijkprogramma draaien dertien pilots in de verschillende gewassectoren. Er worden praktijkproeven uitgevoerd en er vinden experimenten plaats met nieuwe en bestaande technieken, zoals voor mechanische onkruidbestrijding of detectiemethodes om ziekten en plagen vroegtijdig te signaleren. Verder willen we de effecten vaststellen van maatregelen of nieuwe teeltsystemen. Het gaat dan bijvoorbeeld om de bijdrage van meer biodiversiteit aan de productie van een gewas.'

Hoe ziet de gewasbescherming van de toekomst eruit?

'Als het gaat om verduurzamen, dan hebben telers al grote stappen gezet. Maar voor het bereiken van de Europese ambities moet ook nog steeds veel gebeuren. Het laaghangend fruit is nu wel geplukt. Er zijn geen gemakkelijke oplossingen meer. Daarom moeten we meer out of the box denken. Het praktijkprogramma biedt daar de ruimte voor.

'In de overgang naar een nieuw normaal met minder chemie is het een voorwaarde dat de hele keten daarin meegaat. Het is daarom goed dat bijvoorbeeld erfbetreders, zoals teeltadviseurs, meedenken over nieuwe teeltmethodes en die ook ondersteunen in de praktijk.

'Tot slot blijft LTO aandacht vragen voor het verdienvermogen in de primaire sector. De milieudoelen zijn prima, maar telers moeten wel een boterham verdienen. Het zou mooi zijn als er uiteindelijk een systeem komt waarbij telers die zich extra inzetten voor vergroening op de een of andere manier extra worden beloond.'