Verdienmodel boer moet beter, maar hoe?

Tjeerd de Groot (D66) vat zijn visie op het verdienmodel heel simpel samen. 'Je moet gewoon zorgen dat je met minder productie meer verdient. Zo simpel is het. Dat is geen taak van de overheid maar van de verwerkende industrie. De kern is dat het huidige verdienmodel veel te veel op bulk en kostprijs is gericht. De enige manier om te veranderen, is om te beginnen bij de industrie.'

Ook vindt De Groot het een goed plan dat de landbouw gaat betalen voor de uitstoot van methaan en stikstof, al moet de rekening naar de ketenpartners. 'Gelet op de dominante rol van de verwerkende industrie en hun veelal gebrekkige verdienmodel ziet D66 het dan ook meer voor de hand liggen om een heffing te innen bij de verwerkers.'

De visie van De Groot vond geen aansluiting bij collega's. Derk Boswijk (CDA) uitte zich bijvoorbeeld kritisch. 'Je kunt voedselproductie niet vergelijken met elk ander product. Een bekend begrip in onze economie is schaarste. Schaarste is iets moois. Schaarste dwingt je om nog verder te innoveren en nog verder te verbeteren. Het vervelende van schaarste aan voedsel is alleen dat je dan honger hebt.'

Bijdrage van de hele keten

Veel partijen vonden dat de keten een bijdrage moet leveren. Dat moet dan weer worden vastgelegd in het Landbouwakkoord. Onenigheid is er wel over hoe die bijdrage tot stand moet komen. Thom van Campen stelt dat de markt en de keten de ruimte moeten krijgen om zelf voorstellen te doen. 'Maar ik zeg er wel bij: dat is niet vrijblijvend.'

Sommige partijen benoemden zelfs ketenpartijen waarvan ze een bijdrage verwachten. Joris Thijssen (PvdA) noemde in dit verband Rabobank, Van Drie Groep en veevoerbedrijf De Heus. Ook PVV en PvdD wijzen naar de keten. 'Denk aan de veevoederbedrijven. Denk aan de zadenbedrijven. Denk aan de kunstmestfabrieken', vindt Kamerlid Leonie Vestering (PvdD). Ook CDA rekent op de keten.

Duurder voedsel

De vraag is vervolgens of voedsel duurder mag worden als de boer beter wordt betaald. De PvdA wil beslist niet dat de rekening bij de consument wordt neergelegd. Thijssen vreest dat de mensen met de laagste inkomens de prijzen niet kunnen betalen.

ChristenUnie en GroenLinks vinden dit een verkeerde voorstelling van zaken. 'Is het probleem niet veeleer te lage inkomens?', stelt Pieter Grinwis (CU). 'Als de graanprijs dus verdubbelt, zie je dat met maar een paar cent terug in de prijsverhoging van het brood. Bij heel veel producten kan er dus gerust veel bovenop komen, zonder dat de consument zich daar dan vervolgens blauw aan betaalt.'

Suggesties

Daarnaast deden een aantal Kamerleden suggesties aan landbouwminister Adema. Zo pleitte Dion Graus (PVV) voor de invoering van het Farmer Friendly-keurmerk zoals dat door Farmers Defence Force is voorgesteld. Ook roept hij, met met BBB op om een afbeelding van een Nederlandse driekleur op de voedsel van eigen bodem om zo de boer en visser te steunen.

Marieke Koekkoek (Volt) stelt overheidsingrijpen voor om te voorkomen dat Nederlandse producten onder de kostprijs worden verkocht. Ze noemt onder meer Frankrijk en Oostenrijk als voorbeeld op dat vlak. Derk Boswijk (CDA) riep op om boeren langjarig te betalen voor natuurbeheer. Langer dan de 12 jaar die daar nu voor staat.

PvdA en GroenLinks vroegen om meer overheidsingrijpen om de markt te reguleren en het boerenverdienmodel te verbeteren. Laura Bromet (GroenLinks) koppelde daar nog een aantal voorbeelden aan. 'Maak wetgeving die de voedingsindustrie een oplopend percentage biologisch voedsel in de schappen verplicht.' en 'Verbied de kiloknallers in de supermarkt.'

Woensdag gaat het begrotingsdebat verder om 13.30 uur. Dan geven landbouwminister Piet Adema en minister Christianne van der Wal (voor Natuur en Stikstof) in op de vragen van de Kamerleden.