Supermarkten verkopen aanzienlijk minder vlees

Volgens marktkenners van ABN Amro is die daling in de eerste plaats 'een correctie' op de supermarktrun van vorig jaar. Door de coronapandemie werd in 2021 veel meer in supermarkten gekocht en juist minder via foodservicekanalen en de horeca. Wat ook meespeelt, zijn de hoge prijzen voor voedsel op dit moment terwijl consumenten minder te besteden hebben. Mogelijk komt het ook door de wens van een deel van de consumenten om minder vaak vlees te eten, denken de onderzoekers.

Hoe de totale consumptie van vlees dit jaar uitpakt, is nog niet bekend. De cijfers over consumptie via horeca en foodservice als bedrijfsrestaurants zijn nog niet bekend. Het ligt voor de hand dat daar juist weer meer vlees geconsumeerd is ten opzichte van vorig jaar. Volgens de onderzoekers is er echter meer aan de hand dan enkel een verschuiving van kanaal. 'De verkoop van vlees via de supermarkten lag in de eerst helft van 2022 namelijk onder het niveau van de eerste helft van 2019', schrijft sectoreconoom Agrarisch en Food Nadia Menkveld van ABN Amro in een bericht van de bank. 'Hiermee lijken de verkopen van vlees via supermarkten niet simpelweg terug te keren naar pre-coronaniveaus.'

Kip daalt minder hard

De verkoop van kip in supermarkten daalde minder hard dan het gemiddelde van alle typen vlees. Uit onderzoek van het Centraal Bureau voor Statistiek (CBS) blijkt dat een grote groep consumenten graag minder vaak vlees wil eten. Anderzijds kan de daling van de verkoop van vlees ook een prijseffect zijn. Voor aankomend jaar geldt volgens ABN Amro dat de druk op de consumentenbestedingen blijft bestaan. 'Dit geeft niet alleen druk op de verkopen in de supermarkt, maar ook op de verkopen via de out-of-home kanalen', stelt Menkveld.

Niet alleen consumenten hebben met hogere prijzen te maken. Dit geldt net zo goed voor veehouders en verwerkers. Voor verwerkers stegen de inkoopkosten voor energie en arbeid. Ook de inkoopkosten stegen door de hogere prijzen die veehouders ontvingen. Zo lag de prijs van pluimveevlees in september 40 procent en dat van varkensvlees 50 procent boven het niveau van vorig jaar. 'De hogere prijzen die boeren hebben gekregen, waren nodig om de hogere kosten goed te maken waar zij op hun beurt last van hebben', stelt ABN Amro. 'Ook de veehouders kampen namelijk met hogere energie- en arbeidskosten, terwijl tevens de veevoerkosten stegen.'

Voor eigen rekening

De bank ziet dat de hele keten een deel van de prijsstijging voor eigen rekening neemt. Hierdoor stijgen de prijzen van vlees in de supermarkt minder hard dan de prijsstijgingen die de verwerkers voor de kiezen hebben gekregen. Er ontstaat hierdoor wel druk op de marges.

De onderzoekers van ABN Amro denken dat veel consumenten het komend jaar hun keuze op prijs zullen baseren. 'Dit betekent wellicht minder vlees eten door het nuttigen van kleinere porties of kiezen voor goedkopere varianten als gehakt of kip en daarmee ook minder biologisch vlees.'

Vogelgriep

Volgens ABN Amro is het ook belangrijk om de ontwikkeling van de veestapel in Nederland in de gaten te houden. 'Het grootste deel van het vlees dat verwerkt wordt, komt immers van de Nederlandse boeren. Voor pluimvee geldt dat het afgelopen jaar de grootste vogelgriepgolf ooit woedde, met negatieve gevolgen voor de productie van pluimveehouders. Het feit dat de vogelgriep ook in de zomer aan bleef houden, maakt dat de risico's volgens het Europese Voedselveiligheid Autoriteit voor volgend jaar zijn toegenomen.'

De pluimveestapel zal verder waarschijnlijk krimpen, omdat supermarkten overschakelen naar vlees met minimaal 1 ster van het Beter Leven-keurmerk. Dat vereist dat producenten meer aandacht geven aan dierenwelzijn en duurzaamheid, maar vanwege het beperkte beschikbare staloppervlakte in Nederland en de lastige vergunningverlening zal dit zorgen voor verdere druk op de pluimveevleesstapel, verwacht ABN Amro. De bank denkt dat het aantal vleeskuikens met 15 tot 25 procent daalt tot en met 2025. In 2023 leidt dit al tot een afname van de pluimveevleesstapel van ongeveer 5 procent.

Varkenshouderij

Voor de varkenshouderij verwacht ABN Amro dat het aantal dieren de komende tien jaar zo'n 10 tot 20 procent zal afnemen. Voor volgend jaar wordt die daling al ingezet, waarbij het aantal fokzeugen naar verwachting sterker zal daalt. Dat leidt waarschijnlijk niet tot een lager aantal slachtingen in Nederland, maar wel tot lagere export naar onder meer Duitsland. In Nederland zal naar verwachting de productie circa 3 procent dalen volgend jaar.

De bank spreekt van een uitdagende situatie voor veehouders en vleesverwerkers. De inkoopkosten van veevoer, energie en grondstoffen zullen naar verwachting op een hoog niveau blijven. Bovendien stijgen de arbeidskosten door een toename van het minimumloon. 'Al met al zullen veel kosten op hoog niveau blijven. Daarnaast blijft de roep om duurzaamheid en diervriendelijkheid luid, terwijl consumenten tegelijkertijd hard in hun portemonnee geraakt worden door de hogere energielasten en stijgende voedselprijzen', schrijft Menkveld.