Experimenteren met gewassen van de toekomst

Achtergrond Melkvee Pieter Stokkermans 28 jul 2022 om 12:25uur

Onder de rook van de vliegbasis Volkel ligt de proeflocatie van AgroProeftuin de Peel. Hier werken pioniers in de landbouw aan een duurzame, toekomstgerichte agrarische productie met focus op kringlooplandbouw. Gewassen en teeltmethoden die in Nederland nog in de kinderschoenen staan. Een drieluik over voedergewassen voor de melkveehouderij.

Experimenteren+met+gewassen+van+de+toekomst

Voor de veehouderijsector gaat het onder meer om de teelt van granen als voedergewas, de combinatie van mais en klimbonen en de teelt van veldbonen als eiwitgewas.

Onkruid bij klimbonen heeft aandacht nodig

Voor de teelt van mais en klimbonen vraag de onkruidbestrijding aandacht. Er is namelijk maar één gewasbeschermingsmiddel, Basagran, dat voor beide gewassen inzetbaar is, stelt melkveehouder Geert Hol uit Odiliapeel.

De Brabantse ondernemer zaaide dit jaar in het kader van de proeftuin, net als vorig jaar, 80.000 zaden mais en 45.000 klimbonen in de rij. ‘Nadat ik de mais 10 mei had gezaaid en bespoten met een bodemherbicide, is het perceel twee keer geëgd met de wiedeg en nog een keer geschoffeld. Toch staat er nog onkruid.’

Hol koos voor de zaaidatum van 10 mei, omdat op die dag ook de andere mais werd gezaaid en het hiervoor goed weer was. ‘Eigenlijk zou je tien dagen moeten wachten en een vals zaaibed maken. Dat maakt de onkruidbestrijding ook gemakkelijker. De mais groeit dan sneller en de rijen sluiten vlotter ten opzichte van de zaaidatum.’

Vorig jaar werd het mengsel later gezaaid en was de onkruidbestrijding iets gemakkelijker, geeft de Brabantse melkveehouder aan.

Het gewas staat inmiddels in bloei en de eerste bonen hangen aan de plant. Hol vindt het een mooi gewas: ‘Met de boon kun je het eiwitgehalte in de kuil opvijzelen. Daarbij vangt de boon stikstof uit de lucht en slaat dit op in de wortels. Hiervan kan de mais profiteren en daarna ook de groenbemester.

Duidelijke meerwaarde

In de kuil van vorig jaar gaven de bonen een duidelijke meerwaarde. Terwijl in het referentieperceel met 90.000 zaden per hectare 55 gram darmverteerbaar eiwit per kilo droge stof zat, bevatte de kuil met mais en klimbonen 67 gram.

‘Hierover zijn we wel tevreden’, zegt Hol. ‘Procentueel gezien is het best een verhoging. Aan de andere kant is mais geen eiwitgewas en daarmee ligt de basis laag.’

‘Interessanter voor biologisch’

Geert Hol denkt dat mais met klimbonen interessanter is voor de biologische teelt dan voor de gangbare. ‘Het gebrek aan middelen maakt dit voor gangbare telers lastig. Biologische telers kunnen meer eiwit van eigen land halen, tegen lage meerkosten voor het zaad. Ook trekken de bonen veel bestuivers. Mooi voor biologisch én gangbaar.’

Eigen granen als vervanging krachtvoer

Een mix van granen voor extra melk of het vervangen van krachtvoer. Melkveehouder Roel Albers uit Schaijk wil met winterrogge, wintergerst en triticale een deel van zijn eigen krachtvoer verbouwen.

De mix, waarbij van ieder gewas een derde zaad is gemengd, werd op 1 oktober vorig jaar gezaaid. Samen met de gewasspecialist werden de granen handmatig gemengd. Met een goed resultaat tot gevolg.

In het voorjaar werd de chemische onkruidbestrijding toegepast. Ook dat verliep naar wens. Volgens Bert Aasman van AgroProeftuin de Peel zou dit bij een latere zaai ook mechanisch kunnen, omdat de gewassen dan in het voorjaar minder hoog zijn. Maar dan is het gewas ook later rijp.

Schipperen met oogstmoment

Eind vorige week was de wintergerst rijp. Albers verwacht dat de andere twee gewassen met het zomerse weer ook vlot afrijpen. ‘Het is een beetje schipperen met het oogstmoment. Je kunt met die gerst ook niet te lang wachten, dan vallen de korrels uit.’

De Noord-Brabantse melkveehouder wil de mengteelt laten combinen, de korrels malen en vervolgens in een sleufsilo inkuilen. Het stro wordt opgeslagen om in de potstal te gebruiken.

Omdat het de eerste keer is dat een dergelijk mengsel wordt geteeld, is het voor Albers onduidelijk wat de voederwaarde is en hoe dit voert. ‘Ik wil komend najaar 1,5 kilo per koe per dag extra geven. Ik hoop dat hierdoor de melkproductie stijgt. Dat zou zeker met de huidige melkprijs mooi zijn.’

Mocht de melkproductie niet stijgen, dan wordt de krachtvoergift geleidelijk verlaagd, waarbij de melkproductie op peil moet blijven. ‘Dan wordt het doel om 1,5 kilo krachtvoer te vervangen door deze granen. Maar dat moet de praktijk uitwijzen.’ Nog niet alle gewassen zijn rijp.

‘Kans op legering veel kleiner’

‘Door de drie verschillende graansoorten is dat de kans op legering veel kleiner dan bij aparte teelten. Dat geldt ook voor de luizendruk. Hoe hoger de hoeveelheid stikstof in het gewas, hoe meer luizen het graan aantrekt. Nu is niet iedere plant aantrekkelijk’, legt Bert Aasman van AgroProeftuin De Peel uit. Hier was geen luizenbestrijding nodig.

Veldbonen wellicht telen als rustgewas

De teelt van veldbonen als eiwitbron en mogelijk als rustgewas. Melkveehouder Pedro van de Ven uit Odiliapeel doet ervaring op met deze vlinderbloemige.

De zomerveldbonen zijn op 11 april gezaaid. Op zich verliep de teelt goed. Nu, een maand voor de oogst, worden onder meer roest en chocoladevlekkenziekte gevonden, signaleert teeltspecialist Tim van Summeren van CZAV.

‘Nu nog bespuiten geeft niet alleen rijschade, je zit ook met de veiligheidstermijn en het kostenplaatje. Vandaar dat we dit niet doen. De ziektedruk zal nu niet veel opbrengst meer kosten omdat de bonen gaan afrijpen’, legt Van Summeren uit.

Van de Ven teelt dit jaar veldbonen als krachtvoervervanger voor de melkkoeien. Het gewas wordt half augustus geoogst. Vervolgens worden de bonen fijngemalen en ingekuild in een smalle sleufsilo. Daarmee is dit gewas direct klaar om aan de koeien te worden gevoerd.

Het overgebleven stro wordt gehakseld en ingekuild als voer voor het jongvee en de droge koeien. ‘Zo willen we ook kijken of hier nog voederwaarde in zit’, vertelt de veehouder.

Gemeenschappelijk Landbouwbeleid

Van de Ven kiest mede voor veldbonen, omdat hij voor dit gewas mogelijkheden ziet binnen het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid. ‘Wellicht is het als rustgewas in te zetten.’

De Brabantse ondernemer denkt eraan de veldbonen na de mais te zaaien als rustgewas. ‘Door deze vlinderbloemige wordt 100 kilo stikstof in de bodem vastgelegd. Vervolgens wil ik er na de teelt gras inzaaien.’

Bijkomend voordeel is dat de bonen een eiwitbron vormen. Van Summeren: ‘Het rendement van sojateelt in Nederland valt tegen. Vandaar dat we hier teruggrijpen op veldbonen, die enkele decennia geleden ook in Nederland werden geteeld.’ Hij denkt aan 5 tot 7 ton opbrengst aan bonen per hectare.
Veldbonen geven eiwit en leggen stikstof vast.

Meer opbrengst en risico met winterveldbonen

Een alternatief voor zomerveldbonen zijn in het najaar gezaaide winterveldbonen, weet Tim van Summeren van CZAV. De opbrengstpotentie daarvan is iets hoger, maar winterveldbonen geven iets meer risico wat betreft het weer, zoals de kans op afvriezen en te natte omstandigheden in de winter.’