Boeren testen teelt van eiwitrijke gewassen

Melis is varkenshouder, pluimveehouder en akkerbouwer in Venhorst en Odiliapeel. Hij is initiatiefnemer voor meerdere proeven op de proeflocatie. 'Het mooie is dat je dingen kunt testen. Hier mag het ook misgaan. Dat hoort erbij. Door te proberen kom je elk jaar een stapje verder. Je hoeft het wiel niet in een keer uit te vinden.'

De Brabantse ondernemer heeft de ervaring dat deze manier van werken winst oplevert. 'Als je ermee bezig bent, kan er veel. Bovendien kun je bij de proeven goede mensen erbij vragen. Je moet er zelf ook tijd in steken, maar dat geeft niet als het wat oplevert.'

Melkveehouder Geert Hol heeft dezelfde ervaring: 'Je hoeft niet alles zelf te verzinnen. Op de locatie praat je met mensen en in de appgroep met collega's en onderzoekers kun je vragen stellen. We versterken elkaar. Dat is het mooie.'

Bonen in mais

Mais is energierijk voer, maar het bevat weinig eiwit. Hol onderzoekt onder andere of mais en klimbonen elkaar in een mengteelt goed aanvullen en of hij dit goed kan inkuilen voor zijn melkvee. Klimbonen zijn heel eiwitrijk.

De loonwerker van Hol zaaide het mengsel vorig jaar voor het eerst op de proeftuin. Vooral de onkruidbestrijding was lastig, onder andere doordat er geen middel is dat onkruid wel aanpakt, maar mais én bonen spaart. 'We zijn er toen een paar keer met de wiedeg en schoffelmachine doorheen gereden. Toen was het redelijk schoon.'

Na die ervaring pakte de ondernemer het dit jaar anders aan. Hij spoot voor opkomst met een bodemherbicide. 'Dat heeft best goed gewerkt. Toch was er nog wel mechanische onkruidbestrijding nodig.'

Meer eiwit

De proef leverde vorig jaar mais op met enkele procenten meer eiwit, laat Hol weten. 'In die zin is de proef geslaagd.'

De melkveehouder weet nog niet of deze mengteelt een blijver zal zijn. 'Dat is nog te vroeg, maar ik denk dat het vooral voor biologische telers interessant kan zijn.' Een voordeel is dat de groenbemester een goede start kan maken dankzij de stikstof die de bonen binden en in de bodem achterlaten.

Mengteelten voor varkens

Melis voert nu al eigen graan aan zijn varkens en wil weten of eiwitrijke voererwten een goede aanvulling zijn op de tarwe, zodat hij minder eiwitrijke producten hoeft aan te kopen. Bovendien binden ook erwtenplanten stikstof uit de lucht, zodat er minder bemesting nodig is.

Dit jaar experimenteert de ondernemer twee mengteelten: tarwe met erwten en tarwe met veldbonen. Zijn doel is om de mengteelten te telen met dezelfde mechanisatie en bewerkingen als alleen tarweteelt. 'Anders biedt het geen voordeel. Dan ben je twee gewassen aan het telen.'

Tegelijkertijd oogstrijp

Maar dat gaat niet vanzelf. Want de optimale zaaidiepte voor erwten is dieper dan voor granen en ook voor bemesting en onkruidbestrijding zijn er verschillen. Bovendien is het belangrijk dat beide gewassen op hetzelfde moment oogstrijp zijn. Dat is niet zo bij gerst en erwten, concludeerde Melis al in de afgelopen jaren. Ook niet bij erwten en zomergranen.

Wintertarwe en wintererwten zijn wel tegelijk oogstrijp. Die combinatie ligt dit jaar op de proeflocatie.

Perspectief

Melis ziet wel perspectief voor mengteelt. 'Zeker. Als je met dezelfde bewerkingen en kosten een paar procent meer eiwit kunt oogsten, is er perspectief.' Hij ziet op korte termijn meer mogelijkheden voor de combinatie met erwten. Voor de combinatie met veldbonen is nog meer onderzoek nodig, heeft hij ervaren. 'Erwten zijn makkelijker gezond te houden en veldbonen blijven groener, die zijn daardoor moeilijk te combinen.'

De Brabander experimenteert ook met een alternatieve teelttechniek voor mais op klapzand, namelijk op ruggen in combinatie met een minimale grondbewerking. In een perceel grasland maakte hij met een aangepaste machine ruggen. Daarin zaait hij de mais, zonder dat een bespuiting nodig is om het gras weg te krijgen. Hij hoopt dat de maisplanten op de ruggen met zwarte grond meer wortels ontwikkelen.

Akkerbouwer Ron Peters uit Odiliapeel laat een proef zien met bankerfields die luizendruk in aardappelen kunnen verminderen. Dan hoeft hij minder te spuiten tegen luizen. Dat geeft lagere kosten en minder milieubelasting. Bovendien zorgen de bankerfields voor meer biodiversiteit.

Oost-Indische kers

Peters heeft daartoe in een aardappelperceel stroken van 3 meter breed gezaaid met Japanse haver en Oost-Indische kers, net zo breed als de pootmachine. Dat zijn de bankerfields. De Oost-Indische kers trekt luizen en hun natuurlijke vijanden aan, zoals sluipwespen en lieveheersbeestjes.

Als in de zomer het aardappelgewas aantrekkelijk wordt voor luizen, maait Peters de bankerfields. Daardoor trekken de luizen en natuurlijke vijanden het aardappelgewas in, waardoor de natuurlijke vijanden de luizen plus de larven van de coloradokever opeten.

Peters is benieuwd naar het resultaat. 'Je moet iets proberen om de druk van luizen en coloradokevers het hoofd bieden. Misschien kun je met bankerfields een bespuiting uitsparen. Het mooie van de proeftuin is dat we het daar kunnen uitproberen.'