'Stuur Mark Rutte naar Brussel'

Nederland verkeert in een crisis door de buitengewoon strenge stikstofregels. De enige die daar verandering in kan brengen, is compleet onzichtbaar. Rutte moet en kan Nederland uit deze zelfgecreëerde stikstofcrisis halen. Dat kan hij door in Brussel met de vuist op tafel te slaan en als Nederland af te wijken van de Europese natuurwetgeving die leidt tot strenge stikstofregels in Nederland.

Dat lidstaten versoepeling afdwingen op Europese wetgeving, is eerder regel dan uitzondering. Lidstaten als Denemarken, Ierland en Polen hebben al een 'opt-out', een uitzonderingsregeling. Nederland heeft dat niet, maar heeft op terreinen wel een uitzonderingspositie, een derogatie, afgedwongen. Bijvoorbeeld op de Europese Nitraatrichtlijn. Die derogatie houdt in dat Nederlandse boeren meer dierlijke mest mogen gebruiken dan bijvoorbeeld hun Poolse collega's.

Vogel- en Habitatrichtlijn

Andere lidstaten gebruiken derogatie ook bij de vleet. Zo telt de lijst van derogaties op EU-sancties tegen Rusland tientallen bladzijden en zijn er derogaties mogelijk binnen de Europese Habitatrichtlijn om bijvoorbeeld wolvenschade te beperken. Finland heeft zo een derogatie op de bescherming van wolven bedongen binnen de Habitatrichtlijn. Dit jaar moet de derogatie worden heronderhandeld. Misschien dat Nederland gelijk derogatie op de Europese Vogel- en Habitatrichtlijn mee kan nemen in die onderhandeling.

Zelfs zonder derogatie kan Nederland de Europese normen tijdelijk naast zich neerleggen. Lidstaten als Frankrijk, Italië en Griekenland lappen namelijk al decennialang de Europese begrotingsregels aan de laars. Zonder derogatie en zonder boetes. In plaats van dat Brussel ingrijpt, knijpt zij ieder jaar een oogje dicht. Een inbreukprocedure starten tegen een land als Griekenland of Italië zou kunnen leiden tot maatschappijontwrichtende maatregelen. Kortom: een volksopstand gecreëerd door strenge Europese normen.

Maatschappelijke explosie

Een vergelijkbare situatie doet zich nu voor in Nederland. Niet alleen de agrarische sector, maar ook de bouw, luchtvaart en scheepsvaart staan onder druk door de ongekend strenge normen. De stikstofregels zijn zuurstof voor een maatschappelijke explosie.

Rutte kan daar in Brussel als regeringsleider en met het veto in de Europese Raad achter de hand verandering in brengen. Maar om kabinetspartner D66 tevreden te houden, moet hij een voortrekkersrol in de EU vervullen. D66-leider Sigrid Kaag wil daarom niets weten van tanden in Brussel te laten zien. Sterker nog, Nederland en Spanje presenteerden op 1 april zelfs een plan om eerdergenoemde begrotingsregels te versoepelen.

Stikstofslot

Wanneer het natuur en stikstof betreft, kan Nederland geen Europese normen veranderen, maar bij de begrotingsnormen plots wel. Met een politieke wil kun je beweging in Brussel brengen. Er is dus voor Rutte werk aan de winkel. Geen smoesjes meer. Wil hij Nederland van het stikstofslot halen, dan zal hij in Brussel derogatie op de Europese natuurwetgeving moeten bedingen.

Wij zijn naar verhouding de grootste nettobetalers in de EU. Die troef moeten wij op tafel leggen. Mocht dat niet lukken, dan moet Rutte een keer Nederland boven Brussel verkiezen en de onmogelijke Europese normen naast zich neerleggen. Net als hoe dat Frankrijk, Italië en Griekenland decennialang lukt.