Boer en boswachter vinden het evenwicht bij pilot Vechtplassen

Half juni presenteerden Natuurmonumenten en stichting Wij.land de evaluatie van de proef. Vol trots, want de uitkomsten zijn boven verwachting. Directeur Danielle de Nie van Wij-land stond aan de basis van het initiatief. Wij.land zoekt naar een betere balans tussen boer, natuur en landschap. 'In de Vechtplassen hebben we ervaren welke energie er vrij komt, als er begrip voor elkaar ontstaat en er de bereidheid is om van elkaar te leren.'

Melkveehouders Wilco en Renée van der Vaart hebben dat ook zo ervaren. Ze beheren 110 hectare in en om Tienhoven met 110 melkkoeien en 60 stuks jongvee. 'Deze proef heeft ons zelfs het laatste zetje gegeven om over te schakelen van gangbaar naar een biologische bedrijfsvoering. We zaten daar al langer over na te denken, maar met de voorwaarden waaronder we nu werken, past dat goed.'

Flexibelere houding

Dat heeft ook te maken met een iets flexibeler houding ten aanzien van de pachtovereenkomst. Doel blijft om meer biodiversiteit te krijgen op en om de gronden van Natuurmonumenten, net als een sluitende kringloop een van de doelen is, stelt Hans Boekhoff van de natuurorganisatie.

'Punt is dat we in deze proef niet star vasthouden aan alle beheervoorwaarden, maar dat we flexibel proberen om te gaan met de omstandigheden. Soms mag een boer dan eerder maaien of worden andere afspraken meer op maat gemaakt.'

Wederzijds begrip

Volgens De Nie is er met alle keukentafelgesprekken, veldexcursies en andere educatieve bijeenkomsten veel wederzijds begrip ontstaan. 'De boswachters snappen beter wat het natuurbeheer voor gevolgen heeft voor de bedrijfsvoering, terwijl er andersom meer begrip is voor natuurdoelen die Natuurmonumenten nastreeft.'

Het objectief doorrekenen van de beheerkosten en de baten voor het landbouwkundig gebruik van de pachtpercelen speelt daarin ook een cruciale rol, stelt De Nie. 'Uit die analyses blijkt dat er tussen agrarische bedrijven grote verschillen zijn. Het praat eenvoudiger om voor de lange termijn goede afspraken te kunnen maken voor de pacht.'

Boekhoff knikt: 'De ene keer kan de pachtprijs wat omlaag, als de productiviteit op percelen te ver terugloopt. De andere keer kunnen we misschien elders extra ruimte bieden om de bedrijfsvoering voor de ondernemer economisch op peil te houden.'

Botanisch slootkantenbeheer

Zo kreeg Van der Vaart in de buurt een perceel van 3 hectare aangeboden door Natuurmonumenten, die het daarvoor speciaal aankocht. 'In ruil daarvoor doen we op onze huiskavel iets meer aan botanisch slootkantenbeheer. Zulke onderhandelingen zijn soms nog best spannend, maar door het gegroeide wederzijdse vertrouwen vinden we daarin steeds beter onze weg.'

Ook heeft de melkveehouder meer oog gekregen voor de effecten van het natuurbeheer. 'De graslanden kleuren mooi in de lente. Ik kan daar zeker van genieten, maar ben intussen ook gewoon bezig om de economische voorwaarden op peil te houden. Doordat we nu anders met elkaar omgaan dan vroeger, kunnen we elkaar daar veel beter in helpen.'

De aanpak smaakt naar meer. Om de positieve energie te behouden, blijft Wij.land ook na de afronding van de pilot bij het initiatief betrokken. 'We kijken samen met Natuurmonumenten of we deze aanpak ook elders in Nederland kunnen uitrollen. De deelnemende veehouders in de Vechtplassen hebben bewezen dat ze ook goede en praktische natuurbeheerders zijn. Zeker in een goede relatie met de verpachters van Natuurmonumenten.'