Deel Kamer steunt voorstel Veerman voor bemiddelaar

Veerman pleit in de Volkskrant voor een crisiscomité om de discussie weer ‘vlot te trekken’ en te voorkomen dat de boerenprotesten tegen de stikstofplannen nog verder escaleren. Hij ziet de standpunten verharden en vreest dat met de ‘doorgeslagen’ acties de protesterende boeren de steun van de burger verliezen.

De stikstofreductie moet de hoogste prioriteit krijgen, erkent Veerman. Tevens vindt dat door de focus op stikstof de problemen rond het klimaat en fijnstof ondergesneeuwd raken. Het crisiscomité moet daarom verder kijken. Het einddoel in het jaar 2030 moet niet leidend zijn, maar er moet direct een start worden gemaakt met de transitie.

Inventarisatie stoppers

Veerman pleit voor een aanpak waarbij eerst bij een beperkt aantal natuurgebieden wordt onderzocht welke maatregelen het beste werken. Er zou ook een consultatiebureau moeten komen waar boeren adviezen kunnen inwinnen. Tevens acht hij het raadzaam om eerst een inventarisatie te maken van boeren die willen stoppen.

Onder meer SGP, ChristenUnie, Volt, BBB en CDA zien wel wat in een bemiddelaar of verzoeningscommissie tussen boeren en kabinet. Caroline van der Plas (BBB) noemt in Aalt Dijkhuizen, voormalig bestuursvoorzitter van Wageningen University, de ‘perfecte’ kandidaat om een dergelijk initiatief te leiden. Ook zijn opvolger Louise Fresco komt volgens haar in aanmerking.

‘Het is een goed idee dat kan helpen olie op de golven te gooien en de gesprekken weer op gang te brengen’, zegt CDA-fractievoorzitter Pieter Heerma over het voorstel van Veerman. De PvdA, GroenLinks en PvdD vinden dat premier Mark Rutte zelf de leiding moet nemen in het oplossen van de ontstane crisissituatie in de stikstofaanpak.

Zelfreflectie kabinet

CU-leider Gert-Jan Segers benoemde de ‘misverstanden’ die er bestaan onder boeren, zoals over de waarde van het veelbesproken landkaartje met reductiedoelen. 'Er zijn spookbeelden en angstbeelden die gewoon niet waar zijn. Mijn vraag aan het kabinet is dan wel om ook aan zelfreflectie te doen. Hoe is er gecommuniceerd? Het stikstofprobleem is een probleem van de natuur en van onze levensstijl. Dat is een manier van leven waarmee wij ver over ecologische grenzen heen gaan. Dat is een levensstijl en probleem van ons allemaal. Het is nu gepercipieerd als een boerenprobleem.'

Rutte, die eerder in het debat benadrukte dat er voor de meeste boeren ‘een prachtige toekomst’ is in Nederland, staat niet onwelwillend tegenover het idee van een bemiddelaar. Wel weigert hij om met ‘relschoppers’ aan tafel te gaan, wel wil hij dat met de ‘welwillende’ boeren.

Snelheid is geboden

Bij de inzet van een bemiddelaar mogen de doelstellingen en snelheid die geboden is in de stikstofaanpak niet ter discussie staan, zegt Rutte, die er op wijst dat voor de gebiedsprocessen veel gesprekken met boeren nodig zijn. ‘Het is helemaal geen gek idee om iemand te vinden die die gesprekken op gang kan brengen.’

Op korte termijn komt het kabinet met een Kamerbrief over hoe een bemiddelaar of crisiscomité vorm kan krijgen, zegde de premier toe. De Kamer kan daar dan op reageren en voorstellen daartoe indienen.

Het debat was aangevraagd naar aanleiding van de beelden van boerenprotesten die uitliepen op ongeregeldheden. Dit was onder meer het geval in Kootwijkerbroek, rond de woning van minister Christianne van der Wal (Stikstof en Natuur) en op snelwegen waar blokkades werden ogericht en brandjes gesticht.

Volgens minister Dilan Yesilgöz-Zegerius van Justitie en Veiligheid is er bij de boerenprotesten geweld gebruikt, zijn er mensen geïntimideerd en belaagd. ‘Het waren in haar ogen geen 'ludieke acties die tegen de rand schuren, het was geen pure activisme'.

Verbod op huisbezoeken

D66 wil een wettelijk verbod op ongewenste huisbezoeken van demonstranten aan politici en diende daar een motie voor in. Yesilgöz-Zegerius gaat onderzoeken of dat mogelijk is. Wel wijst ze erop dat de lokale autoriteiten al veel mogelijkheden hebben, zoals gebiedsverboden en noodverordeningen. Dinsdag wordt over het D66-voorstel gestemd.

Over een verbod op het gebruik van trekkers bij demonstraties, waarvoor wordt gepleit door de PvdD, zegt de bewindsvrouw dat het rijden daarmee op de snelweg al verboden is. De inzet van trekkers als dwangmiddel of om een blokkade op te werpen valt niet onder het demonstratierecht. ‘Demonstraties zijn geen vrijbrief voor het gebruik van trekkers. Het is aan de lokale autoriteiten om te kijken welke maatregelen daarbij effectief en de-escalerend werken’, aldus de Yesilgöz-Zegerius.

In de Kamer zijn er zorgen over de boerenacties van aanstaande maandag. De vrees bestaat dat de aankondiging van actievoerders dat het ‘land wordt platgelegd’ bewaarheid wordt. Twee weken geleden is er een Nationale Staf Grootschalig en Bijzonder Optreden (NSGBO) ingericht die de contacten met lokale autoriteiten, openbaar ministerie en de inzet van de politie bij boerenprotesten coördineert. Dit is gebruikelijk bij de dreiging van grootschalige verstoringen.

ME en leger paraat

De mobiele eenheid, de marechaussee en het leger staan klaar als ondersteuning van de politie maandag noodzakelijk is, zegt Yesilgöz-Zegerius. ‘Laat duidelijk zijn: we laten ons niet intimideren. We staan paraat om te reageren.’

De zware inzet van de veiligheidsdiensten kan rekenen op goedkeuring van VVD, D66, GroenLinks, PvdA, PvdD en Volt, blijkt uit een door deze partijen ingediende motie die door het kabinet is overgenomen.