ZLTO-projectexpert: 'Nog veel rek in capaciteit elektriciteitsnet'

Grote delen van de provincies Noord-Brabant en Limburg en Schouwen Duiveland en Tholen kleuren rood op de capaciteitskaart van Netbeheer Nederland. Deze kaart geeft aan of er nog stroom kan worden geleverd aan het net, de zogenoemde invoeding.

Deze kaart is bedoeld voor ondernemers die plannen maken voor grootschalige projecten, met een netaansluiting groter dan 3x80 ampère, die energie leveren aan het elektriciteitsnet. Denk aan zonneparken en panelen op grote daken.

En op het kaartje voor de afname, oftewel de capaciteit die er nog is voor grootverbruikers en nieuwe bedrijven om stroom af te tappen, zijn Brabant en Limburg ingekleurd als één grote oranje vlek. De kaartjes geven een duidelijk beeld van hoe de vlag erbij hangt in Nederland op het gebied van netcongestie, oftewel de overbelasting van het elektriciteitsnetwerk.

De problemen in de provincies zijn zelfs zo groot dat energieminister Rob Jetten vorige week per direct Ben Voorhorst, oud-topman van Tennet, aanstelde als speciaal coördinator om een oplossing te zoeken.

'Het is echt wel een crisis. Er moet snel iets gebeuren als we het tempo van verduurzaming hoog willen houden', zegt Van der Stelt. 'Het hangt al zo lang in de lucht dat het net het niet meer aankan. Aan de ene kant hebben we te maken met een explosie van zon- en windinstallaties en aan de andere kant zie je een flinke toename van het elektriciteitsverbruik door elektrische auto's en warmtepompen.'

Rek in rekensom

Hoe rood en oranje de kaartjes ook kleuren, volgens Van der Stelt zit er nog rek in. 'Het is een rekensom. De netcongestie wordt bepaald door alle vergeven transportcapaciteit in een bepaald netgebied bij elkaar op te tellen. Hierin tellen zowel gerealiseerde projecten als projecten in de planning mee. Wanneer deze boven een bepaalde waarde komen, is er sprake van netcongestie.'

In werkelijkheid heb je voor bijvoorbeeld een zonnedak niet altijd je volledige transportcapaciteit nodig, aldus Van der Stelt. 'Het dak levert slechts een paar momenten per jaar zijn maximale vermogen. Er is dus extra capaciteit vrij te spelen door hier slim mee om te gaan.'

De Autoriteit Consument en Markt speelt daar volgens Van der Stelt al op in. 'In het onlangs gepubliceerde codebesluit worden de mogelijkheden voor de netbeheerders om aan congestiemanagement te doen, vergroot. Zo kunnen bijvoorbeeld contracten met grootverbruikers worden afgesloten waarin wordt afgesproken dat ze, tegen een vergoeding, op bepaalde piekmomenten minder stroom afnemen of invoeden. Netbeheerders hebben tot eind dit jaar om deze wijzigingen in hun processen door te voeren.'

Oplossing bij boer

Een deel van de oplossing voor het probleem op de lange termijn ligt bij de agrarische sector, stelt de ZLTO-projectexpert. 'Boeren hebben de ruimte en kunnen dus als duurzame energieproducent fungeren. De mate waarin ze dat succesvol kunnen doen, wordt bepaald door hoe we vraag en aanbod binnen de fysieke grenzen van het net bij elkaar kunnen brengen.'

Combinaties van wind en zonne-energie met batterijopslag of conversie naar waterstof kunnen de flexibiliteit bieden die nodig is, geeft Van der Stelt aan. 'Ook energiebesparing en het zoveel mogelijk afstemmen van de energievraag op het aanbod spelen een grote rol. De boerderij als 'energiehub' voor de omgeving, mogelijk ook als producent van waterstof.'

Het lijkt nog een ver-van-je-bedverhaal, maar daar denkt Van der Stelt anders over. 'De druk om te verduurzamen is nu extra hoog door de geopolitieke situatie in de wereld, dus moet het door kunnen gaan. En dus moeten we iets doen aan het netcongestieprobleem. Daardoor raken de ontwikkelingen en innovaties in een stroomversnelling.'