Trienke Elshof: ‘Perspectief voor blijvers allerbelangrijkst’

Vrijdag ook publiceert stikstofminister Christianne van der Wal een brief waarin zij de natuurdoelen voor Natura 2000-gebieden toelicht. Dat is belangrijk voor boeren die betrokken zijn bij een gebiedsgerichte aanpak om de stikstofneerslag in Natura 2000-gebieden te reduceren.

Boeren, tuinders en bestuurders kijken reikhalzend uit naar de documenten. Trienke Elshof, portefeuillehouder Platteland & Omgeving bij LTO Nederland bijvoorbeeld. Zij hoopt dat ondernemers dan eindelijk weten waar ze aan toe zijn.

'We zijn de afgelopen jaren van de ene gerechtelijke uitspraak naar de andere gegaan. En er zijn volop Kamerbrieven en studies verschenen over deelonderwerpen. Het stikstofdossier is erg complex geworden', schetst Elshof.

Richten op blijvers

Elshof verwacht niet dat de ministers alle vragen in detail beantwoorden. 'Voor LTO is het geboden toekomstperspectief voor de boeren en tuinders die door willen het belangrijkste. De vraag is of de plannen hen genoeg perspectief bieden om ook door te gaan.'

Of er voldoende perspectief komt, hangt sterk af van de rol van de overheid, zegt Hans Haarsma, themaspecialist Platteland en Omgeving van LTO Nederland. 'We vragen duidelijkheid, betrouwbaarheid en regie van de overheid. Boeren zijn tot op zekere hoogte zelf verantwoordelijk voor het eigen perspectief, maar de overheid is verantwoordelijk voor de kaders en regels. De vergunningen staan geregeld ter discussie. Het zijn onzekere kaders voor elke boer.'

Juist de onzekerheid geeft problemen, zegt Haarsma. 'Dat maakt het lastig om je eigen onderneming op te tuigen. Simpelweg ook omdat de financier dezelfde twijfels heeft. Die wil wel financieren, maar alleen op basis van zekerheden. Als er onzekerheden zijn ten aanzien van vergunningen en de beleidskaders, is er een probleem.'

'Perspectief voor boeren en tuinders, dat is de drie jaar sinds de uitspraak van de Raad van State over de stikstofaanpak steeds onze prioriteit geweest', vervolgt Haarsma.

Boeren willen door

'We willen als landbouw vooruit. Bedrijven willen ontwikkelen, daarom zetten we in op innoveren, niet op saneren. Natuurlijk biedt het ruimte als vrijwillige stoppers een goede regeling krijgen, maar opkoop mag en moet nooit de focus zijn. Stoppen is geen verduurzamingsstrategie. Verdere verduurzaming is wel wat er wordt gevraagd voor de toekomst van de boer.'

LTO Nederland en ook de vakgroepen hebben die boodschap veelvuldig overgebracht aan het ministerie, zegt Elshof. 'In de gesprekken op het ministerie hebben we uiteengezet hoe perspectief kan worden geboden. We hopen daar iets van terug te zien in de uiteindelijke brief.'

Naast de inbreng heeft LTO als handreiking naar overheden visiedocumenten opgesteld met concrete voorstellen om de agrarische sector haalbare doelen te stellen. Denk bijvoorbeeld aan 'Duurzaam Evenwicht' waarin, met andere belanghebbenden, voorstellen zijn gedaan om de reductie van de stikstofemissie vorm te geven met behoud van toekomstperspectief. Ook de Coalitie Toekomstbestendige Melkveehouderij was zo'n samenwerkingsverband met dat doel.

De uitvoering van het kabinetsbeleid vindt plaats in de provincies, in een gebiedsgerichte aanpak waarbij alle betrokkenen om de tafel zitten. LTO Nederland is daar groot voorstander van omdat elke ondernemer en elk gebied anders is.

Andere bedrijven, andere grond, andere omgeving. 'De kennis daarover zit in de gebieden, niet in Den Haag', verduidelijkt Haarsma. 'De rol van de provincies is heel belangrijk. Zij moeten de land- en tuinbouw erbij betrekken.'

Verschillen bij provincies

LTO en de regionale organisaties hebben veel contact met de provinciebesturen. Elshof merkt dat provincies verschillend tegen de situatie aankijken. 'Op de Veluwe kijken ze anders naar de sector dan in Groningen waar maar één natuurgebied is. Drenthe geeft aan dat ze de land- en tuinbouw heel belangrijk vindt, maar in Noord- of Zuid-Holland weegt de haven of woningbouw zwaarder.'

Elshof ziet ook dat de provincies op een aantal punten wel gelijkgestemd zijn. 'Zoals voor de legalisatie van de PAS-melders. De provincies moeten ruimte hebben, maar het Rijk moet haar verantwoordelijkheid nemen en legaliseren. Dat vinden wij ook.

'Een ander punt is de kritische depositiewaarde of 'een goede staat van instandhouding'. De provincies vinden – net als wij – dat rigide sturen op de depositiewaarde niet reëel is. En tot slot willen ook de provincies perspectief voor boeren en tuinders', besluit Elshof.