Weidevogelbeheerders: 'Met enthousiasme stuwen we elkaar op'

Weidevogelbescherming is een kwestie van teamwork, vindt melkveehouder Jacob Willig uit het Noord-Hollandse Wijdewormer, die blij is met de inzet van vrijwilliger Sjirk de Boer uit Purmerend. 'Hij is fanatiek en enthousiast. Dat enthousiasme slaat over op mij. Zo stuwen we elkaar op.'

Willig is bestuurlijk actief, onder andere als vicevoorzitter voor Cono Kaasmakers. Een vergadering 's ochtends heeft ervoor gezorgd dat hij nu deze middag het jongvee nog wat moet bijvoeren. De Boer rijdt achter in het land om de laatste nestbeschermers te plaatsen op een perceel, zodat de koeien er een dag later in kunnen worden losgelaten zonder eieren te vertrappen.

Volkssport

De vrijwilliger is al ruim tien jaar actief op de vier percelen van Willig, direct achter de stal aan de Zuiderweg. Hij leerde het nesten zoeken van zijn vader in Friesland, waar hij opgroeide. 'Destijds was het een ware volkssport en leverden de eieren een leuke bijverdienste op. Dat ritueel is verdwenen, maar de liefde voor weidevogels is altijd gebleven.'

Stropers zijn de beste speurders, grapt Willig. 'Sjirk is hier in het weidevogelseizoen zeker vier dagen in de week in het land te vinden. Hij is heel begaan met de vogels en steekt ondanks zijn respectabele leeftijd van 75 jaar nog steeds veel energie in het signaleren en beschermen van de nesten en kuikens. Heel waardevol, omdat ik daar zelf de tijd niet voor heb. Ik heb speciaal een nieuwe quad gekocht, omdat Sjirk vanwege zijn gezondheid niet alles meer fysiek kan nalopen.'

Bewegingen traceren

Een onmisbaar vervoermiddel, vindt De Boer, die in het begin van het seizoen veel tijd doorbrengt op de dijk bijna 1 kilometer achter in het land, turend door zijn verrekijker. 'Doelloos speuren in het gras is ondoenlijk. Daarom traceer ik eerst de bewegingen van de vogels om alvast een indicatie te krijgen waar ze ongeveer zitten en om gerichter te kunnen zoeken en markeren.'

Ook Willig geeft zijn ogen altijd de kost, als hij door het land rijdt of loopt. 'Af en toe vind ik nog een nest dat Sjirk nog niet heeft gespot. Leuk om aan hem te melden. Die gezonde competitie hebben we onderling.'

Koninklijke onderscheiding

De Fries is al meer dan 35 jaar actief als vrijwilliger voor het weidevogelbeheer in Noord-Holland en ontving daar vorige week zelfs een koninklijke onderscheiding voor.

'In het begin ging ik nog wel eens speciaal naar Friesland om eieren te zoeken, maar ze begonnen daar steeds vaker bekeuringen uit te delen. Op zich had ik dat er eerst trouwens nog wel voor over, tot mijn vrouw me attendeerde dat ze in de regio boven Amsterdam vrijwilligers zochten voor in het veld. Ik heb me gelijk opgegeven. Ik had toen nog een fulltimebaan en inspecteerde tijdens het seizoen de percelen doordeweeks na mijn werk en in de weekends', zegt De Boer.

De betrokkenheid is er met de jaren niet minder op geworden. 'Ik ga pas op vakantie als het seizoen is afgelopen en alle vogels zijn uitgevlogen.' Willig glundert: 'Dan moet ik ook wel tot het einde toe mijn best natuurlijk blijven doen.'

Constant samenspel

Dat laatste is een kwestie van samenspel met een duidelijke rolverdeling. De Boer laat weten waar de vogels zitten en zoekt naar mogelijkheden om de nesten en de vogels zo min mogelijk op ongunstige momenten te verstoren. 'Maar uiteindelijk is het aan Jacob om knopen door te hakken. Het bedrijf moet economisch wel goed blijven draaien, want zonder boeren komt het weidevogelbeheer toch in gevaar.'

Willig knikt. Het zijn voor hem de huiskavels, waar hij onmogelijk de koeien enkele maanden uit weg kan houden. Zichzelf overal een uitgestelde maaidatum opleggen is ook geen optie. 'Samen komen we er toch altijd uit door tijdig rekening te houden met de omstandigheden en daar ook zo flexibel mogelijk mee om te gaan. Halsstarrig vasthouden aan een planning is weinig zinvol, als er daarmee onnodig weidevogels verloren gaan.'

Predatie gedaald

Ook de inzet van vossenrasters is de voorbije jaren van grote waarde geweest. Enkele jaren geleden had het gebied nog te kampen met een predatie van ruim 95 procent. 'Dan blijft er weinig over en komen er een jaar later dus ook minder vogels terug. Vorig jaar met het raster is de predatie gedaald naar 15 procent, voornamelijk veroorzaakt door andere rovers. Ook dit jaar gaat het goed met tot nu toe slechts twee verloren nesten', zegt De Boer.

Het raster is voorafgaand aan het seizoen rondom de aaneengesloten percelen geplaatst. Een zonnepaneel wekt stroom op om het schrikdraad te activeren. Willig: 'Overdag kan ik de kabel loskoppelen om het landwerk te doen zonder een opdonder te krijgen. Vossen zijn pas 's avonds actief, dus tegen die tijd zorg ik dat alles weer is aangesloten.'

Digitaal systeem

Alle zestig nesten worden geregistreerd in het digitale systeem van Boerenlandvogels Nederland, dat per mobiel is te raadplegen en bij te werken. Trots toont De Boer bij een van de nestbeschermers hoe dat in praktijk werkt. 'Op dit perceel hebben we dus meer dan 25 nesten gevonden. Zo met die kleine moddersloten tussen de percelen zijn het perfecte plekken om voedsel te vinden voor de kuikens.'

De natuur laat zich niet echt sturen, maar lichte invloed uitoefenen kan wel, legt Willig uit. 'We weten welke percelen het meest geliefd zijn bij de vogels. Door tijdig ruige mest aan te brengen, vergroten we die aantrekkelijkheid, omdat het voor meer bodemleven en dus extra voedsel zorgt. Zo werkt het spel en zo spelen we het graag.'