Markelose boeren willen weidevogelwalhalla

Het gaat slecht met weidevogels. In Nederland in het algemeen, maar ook in het gebied ten noorden van Markelo. Het baart vogelaar Herman Kraak, voorzitter van weidevogelgroep Hof van Twente, onderdeel van Agrarische Natuurvereniging Hooltwark, zorgen. Zeker omdat de plannen om de weidevogelstand weer op peil te brengen er wel zijn, maar de uitvoering niet opschiet.

'Er is een Aanvalsplan Grutto opgesteld in 2020, maar er is nog amper wat mee gedaan', stelt Kraak. Dat wil zeggen: op grote schaal. Lokaal zijn er zeker mooie initiatieven, zoals in Markelo. Daar is het Duurzaam initiatief Markelo Noord (DiMN) een voorbeeld van.

Krachten verenigd

Twintig boeren uit de buurt hebben hun krachten verenigd voor meer biodiversiteit, duurzamere (kringloop)landbouw, gezond bodembeheer en een beter leefgebied voor weidevogels. Melkveehouder Henk Oplaat is een van die boeren en zit in de weidevogelwerkgroep van DiMN. 'Ik ben altijd al alert op weidevogels. Ik probeer nesten te verplaatsen, zodat ze niet kapot worden gemaaid', zegt hij aan tafel bij penningmeester Rinus Nitert van DiMN.

Voor extra hulp en expertise is Kraak erbij gehaald. Hij en andere mensen van Agrarische Natuurvereniging Hooltwark houden de weidevogels in het gebied scherp in de gaten en proberen nesten op te sporen. Door deze te markeren en te beschermen hebben de legsels een betere kans om uit te komen. 'Dat doen we nu twee jaar. Eerder gebeurde dat niet in dit gebied', licht Kraak toe.

Behalve nestbescherming wil de werkgroep weidevogels rondom Markelo sowieso meer perspectief bieden. Dat doet ze door de leefomgeving beter geschikt te maken. Op strakgetrokken weilanden en akkers wil namelijk geen kievit of grutto huizen. Op vernatte weides, land met een hoge waterstand en bij kruidige grassoorten die veel insecten aantrekken, voelen weidevogels zich wel thuis.

Plasdras

'Ik had al een soort plasdrasgebiedje op mijn land', zegt Oplaat. 'Daar wilden we op voortborduren. Wat zijn plekken waar vogels zich thuis voelen of hoe kunnen we die creëren? Om daarachter te komen, zijn we met z'n allen op de fiets gestapt en door het gebied gereden.'

Dat was met Pinksteren vorig jaar. Nitert: 'In eerste instantie zijn vijf plekken aangewezen waar we aan de slag wilden. Sommige plekken waren al geschikt wat betreft begroeiing, maar er zijn ook minder voor de hand liggende plekken. Bijvoorbeeld boven op een es, waar het snel droog is.'

Belangrijke voorwaarde

Water is namelijk een belangrijke voorwaarde voor weidevogels, zeker in combinatie met begroeiing eromheen. Vogels kunnen er veilig rusten en foerageren, kuikens kunnen in de randen opgroeien en er is voldoende voedsel zoals muggenlarven.

Soms is het plasdrasproject relatief simpel: bijvoorbeeld een bouwvoor tussen gras- en maisland, waar een bak in de grond is gegraven met daarin water en eromheen wat begroeiing. Op een andere plek is een sloot 5 tot 10 meter verbreed door de slootkanten af te graven. Op de luwe, natte slootkanten is het voor weidevogels goed toeven.

Grondeigenaar mist opbrengst

De grondeigenaar komt er bekaaider vanaf, rekent Oplaat voor. 'Je bent door dat afgraven zo 300 vierkante meter landbouwgrond kwijt die je niet kunt gebruiken en waarvan je de opbrengst mist. Als je rekent met 2,50 euro per vierkante meter, betekent dat een jaarlijkse kostenpost van 750 euro.'

Voor de vijf aan te leggen plasdrasgebieden zouden de grondeigenaren samen 1,1 hectare kwijt zijn. Daar is dus een financiële vergoeding van 2.750 euro per jaar voor nodig, oftewel 27.500 euro voor tien jaar. Dat is nog buiten de aanlegkosten.

Financiële tegemoetkoming

Want het kan niet zo zijn dat een boer die moeite doet voor weidevogelbeheer, daar financieel bij inschiet. Burgers mogen rustig meebetalen, meent Nitert. 'Binnen DiMN zijn we op zoek naar mogelijkheden voor een financiële tegemoetkoming', zegt hij.

'Er is al een gedeputeerde van Overijssel op bezoek geweest en gemeente Hof van Twente heeft een plan voor aanpak van biodiversiteit: 'Kleurrijk Leven'. Er is meer dan een ton subsidie beschikbaar voor allerlei projecten. Met DiMN proberen we invloed uit te oefenen op waar dat geld naartoe gaat.'

Fondsen

Bij de gemeente zijn verzoeken ingediend om fondsen beschikbaar te stellen voor de nieuw aan te leggen plasdrasgebieden, maar deze zijn nog niet toegekend. 'Tot het zover is, blijven we kleinschalig bezig en zoeken naar mogelijkheden om financiering te vinden. Ook houden we goed in de gaten waar het weidevogelbeheer werkt', zegt Oplaat.

'We zorgen dat de omstandigheden goed zijn. Verder heb je niet alles in de hand. Zo is er op sommige plekken veel predatie van bijvoorbeeld kraaien, reigers, marters of vossen', weet de melkveehouder.

'We willen het graag groter en meer permanent gaan opzetten', vult Nitert aan, 'maar dat kan dus pas als er een reële vergoeding voor de boer voor bijvoorbeeld minimaal tien jaar tegenover staat.'