EP eist onderzoek naar effect Green Deal voor voedselproductie

In het Europees Parlement gingen stemmen op om de verduurzaming van de landbouw op de lange baan te schuiven nu er door de oorlog in Oekraïne voedseltekorten dreigen. Voorstellen om het nieuwe GLB en de boer-tot-bordstrategie, onderdeel van de Green Deal, tijdelijk op te schorten kregen donderdag bij de stemmingen in het EP onvoldoende steun.

Wel was er een krappe meerderheid voor een grondig onderzoek naar de gevolgen van de boer-tot-bordstrategie voor de Europese voedselproductie. Hierin moeten ook 'buurlanden' als Oekraïne, Turkije en het Verenigd Koninkrijk worden meegenomen als ook de gevolgen van de Russische invasie voor de mondiale voedselzekerheid.

Om boeren en tuinders in de Europese Unie te compenseren voor de gestegen kosten voor energie en kunstmest is deze week een steunpakket gepresenteerd. De Europese Commissie staat lidstaten onder meer toe om boerenbedrijven eenmalig 35.000 euro uit te keren.

Landbouwproductie omhoog

Omdat er door de Oekraïne-oorlog minder voedsel kan worden ingevoerd, eisen de Europarlementariërs dat de landbouwproductie in de EU omhoog gaat. Ook willen ze dat landbouwgrond alleen kan worden gebruikt voor de productie van voedsel en diervoeder.

Braakliggende grond moet dit jaar snel worden gebruikt voor het verbouwen van eiwithoudende gewassen zoals tarwe en graan. En sectoren die het zwaarst getroffen zijn, moeten financiële steun krijgen, stelt het Parlement. Verder moeten EU-landen brede, snelle en flexibele staatssteun kunnen geven aan bedrijven in de land- en tuinbouw.

Er is veel druk uitgeoefend op de commissie om de afbouw van het gebruik van kunstmest en chemische gewasbescherming zoals voorgenomen in de boer-tot-bordstrategie uit te stellen. Aan die wens is niet toegegeven, ook kregen resoluties die daarvoor pleiten in het EP geen meerderheid. Wel stemde het in met meer voedsel- en landbouwhulp aan Oekraïne.

Voedselcorridors naar Oekraïne

De Russische inval in Oekraïne zorgt ervoor dat de agrarische productie in dat land drastisch vermindert. Daardoor staat de toevoer van eten naar de Oekraïners en EU-burgers onder druk. Om tekorten en hoge prijzen te voorkomen, heeft het Europarlement een resolutie aangenomen die oproept tot een actieplan. Zo moet de EU voedselcorridors van en naar Oekraïne openen als alternatief voor de gesloten Zwarte Zeehavens. De boeren in het Oost-Europese land moeten ook zaaigoed en meststoffen krijgen.

Momenteel is de EU nog te afhankelijk van een klein aantal derde landen dat voedsel levert. Door de Oekraïne-oorlog stijgen prijzen voor levensmiddelen en daardoor moet de Europese Commissie nu gaan schakelen om meer problemen voor te zijn, zo vinden de Europarlementariërs. De Commissie moet snel nagaan hoe de hoge meststofprijzen voor de boeren kunnen worden opgevangen.

Landbouwminister Henk Staghouwer heeft deze week in Brussel beweging weten te krijgen in het dossier kunstmestvervangers. Mede door de hoge kunstmestprijzen zijn nu meer EU-lidstaten voorstander voor deze alternatieve meststoffen. Ook in een aangenomen resolutie van het EP wordt hiervoor gepleit.

Meer duurzame innovatie

VVD-Europarlementariër Jan Huitema leverde belangrijke input voor een resolutie die pleit voor meer duurzame innovatie in de landbouw. Zijn oproep om organische kunstmeststoffen toe te staan als alternatief voor reguliere kunstmest is opgenomen in dat voorstel.

'De kunstmestprijzen zijn verviervoudigd. Hierdoor wordt er minder bemest en zal de voedselproductie in de wereld verder afnemen. De voedselprijzen stijgen nog verder en raken vooral de landen die voedsel importeren en mensen met lage inkomens. Daarnaast is de kunstmestindustrie een van de grootste verbruikers van gas. Gelukkig zijn er, door Nederlandse innovaties, alternatieven voorhanden.'

Kunstmestvervangers helpen volgens Huitema bij het minder afhankelijk worden van Russisch gas. 'Ik roep in het Parlement op om Europese regels aan te passen om dit snel mogelijk te maken. Het huidige plan van de Commissie, om hier enkel naar te kijken, is niet voldoende. We hebben op dit moment harde garanties nodig.'

Nederlandse Europarlementariërs zijn verdeeld het maatregelenpakket waarin bepaalde delen zoals het braakleggen van gronden en verduurzamingsmaatregelen in de landbouw worden uitgesteld. 'Ik ben een beetje verbaasd over de poging vanuit de christendemocraten om deze crisis te gebruiken om de Green Deal, de boer-tot-bord-strategie en de biodiversiteitsstrategie te ondermijnen en te vertragen', zegt Europarlementariër Mohammed Chahim (PvdA).

Kritiek op steunpakket

Zijn collega Anja Hazekamp (PvdD) heeft ook kritiek op het steunpakket van de Europese Commissie. 'Opnieuw pompt de Commissie miljoenen euro's in de vee-industrie. Gebieden die bedoeld zijn om natuur te herstellen, wil ze volplanten met veevoer. De klimaat- en biodiversiteitscrises wachten niet tot Rusland de wapens neerlegt. Je helpt de voedselproductie niet door deze minder duurzaam te maken.'

Europarlementariër Annie Schreijer-Pierik (CDA) is het oneens met Chahim en Hazekamp. 'De boer-tot-bordstrategie en de biodiversiteitsstrategie ondermijnen de voedselproductie. Deze moeten snel de ijskast in. De doelstellingen moeten heroverwogen worden.'

Schreijer-Pierik ziet juist kansen in de maatregelen van het Europarlement. 'Het is tijd om groene kunstmestvervangers uit verwerkte dierlijke mest volledig toe te staan. Ik wacht daar al 35 jaar op. Het is tijd om de voedselproductie in onze Europese landen op te voeren. We moeten nu onze boeren, tuinders en vissers steunen om dit te realiseren.'