Mark van den Eijnden: 'Jonge varkenshouders kiezen voor systeemomslag'

De basis van de Stal van de Toekomst is eind jaren negentig gelegd, toen Hans Verhoeven in het Noord-Brabantse Valkenswaard zijn varkensbedrijf gesloten wilde maken. De ammoniakdiscussie leidde tot de eerste proefstalerkenning met bronaanpak. Naast de emissiereductie viel de betere diergezondheid op. Zo werd steeds verder geborduurd aan het integrale stalsysteem, zegt directeur Mark van den Eijnden van De Hoeve Innovatie.

Duurzaam is de prestaties van dieren centraal zetten en mest snel uit de stallen

Mark van den Eijnden, directeur De Hoeve Innovatie

Hoe is dat gezondheidseffect aangetoond?

'We hebben het antibioticagebruik van varkensbedrijven in de Keten Duurzaam Varkensvlees geanalyseerd en gekoppeld aan stalsystemen. Daaruit bleek dat recent gebouwde stallen met diepe mestkelders, luchtwassers en veel kunststof in de stallen hoog scoorden op antibioticagebruik en dus laag op diergezondheid. Wij concludeerden dat voor een duurzame toekomst de mest zo snel mogelijk de stal uit moest en het dier centraal geplaatst moest worden in het stalmanagement.'

Leg eens uit?

'Gezonde dieren groeien harder, gaan efficiënter om met voer en belasten het milieu en het klimaat zo minimaal mogelijk. Daarvoor moet je de juiste voorwaarden scheppen, zoals een goede stalinrichting, een comfortabel klimaat, gezonde lucht, goed voer en water en een optimale bedrijfsvoering. Het beperken van ammoniak, methaan en geur met bronaanpak draagt daaraan bij. Bovendien is een integrale aanpak het beste voor het dierenwelzijn, de portemonnee van de varkenshouder en dus de continuïteit van zijn bedrijf.'

Wat is mogelijk met de Stal van de Toekomst?

'Onderzoek wijst uit dat met onze integrale aanpak de emissie van ammoniak is terug te dringen met de eisen die provincie Noord-Brabant per 1 januari 2024 stelt. Maar het zijn altijd die laatste procenten die de meeste inzet en kosten vergen en lang niet altijd duurzaam uitpakken voor de hele voedselproductieketen. Bovendien is er behalve ammoniakreductie in onze stal ook geuroverlast die halveert en zijn er methaanwinst en een hogere groei met lagere kosten. Met het neerzetten van een varkenshouderij 3.0 in Nederland moet ook een fatsoenlijke boterham zijn te verdienen.'

Wat leverde de cursus over het stalsysteem op?

'Provincies gaven al jaren aan dat de varkenshouderij altijd kiest voor luchtwassers bij bedrijfsontwikkeling. Ook banken en erfbetreders sturen voornamelijk op groei in aantallen dieren. De huidige generatie jonge varkenshouders beseft dat de bedrijfsomvang optimaliseren en investeren in een integrale bronaanpak veel toekomstbestendiger zijn. Dat is een omslag in denken. Het animo voor de cursus om inzichten te krijgen van verschillende deskundigen, was dan ook groot. Daar ben ik blij mee.'

Waar baseert u dat op?

'Volgers konden zich opgeven voor een routekaarttraject waarin we met externe deskundigen samen een route voor de toekomst uitstippelen. We begeleiden nu een voorlopersgroep met zeven jonge varkenshouders. Hun drive is om bedrijfsontwikkeling anders aan te vliegen. Ze kijken vooruit en denken goed na om toekomstige problemen voor te zijn. Ze zijn zich ervan bewust dat ze hun geld maar één keer uit kunnen geven.'

Wat is het vervolg?

'Een systeemomslag kost tijd om zich te bewijzen. Daarom werken we er keihard aan om op meerdere locaties in de praktijk te laten zien hoe het werkt, wat het oplevert en dat er schot in integrale aanpak zit. Onze ambitie is om eind dit jaar bij zeven bedrijven aan de slag te zijn met het realiseren van Stallen van de Toekomst. Tijdens een congres op 24 maart delen varkenshouders, deskundigen en inspirators hun ervaringen.'