Melkveesector ook weer onder stikstofplafond

Melkkoeien en het bijbehorende jongvee scheidden vorig jaar 277,7 miljoen kilo stikstof uit. Dat is 3 procent minder dan in 2020. Het door de Europese Commissie vastgestelde productieplafond voor stikstof ligt op 281,8 miljoen kilo. Sinds het melkquotum in 2015 werd afgeschaft is dit de tweede keer dat de melkveesector onder het stikstofplafond uitkwam.

Dat de stikstofuitstoot in de melkveehouderij lager uitviel in 2021 heeft alles te maken met de samenstelling van gras en snijmais. Bij melkvee en andere graasdieren is stikstof- en fosfaatuitscheiding hier sterk afhankelijk van. Weersomstandigheden zorgden in de periode 2017-2020 voor relatief hoge stikstofgehalten en lage fosforgehalten van het gras.

Daarnaast was er de laatste jaren minder stikstofarm snijmais beschikbaar, door krimp van het maisareaal. Hierdoor nam het aandeel stikstofrijk gras toe.

Minder varkens

In absolute zin droeg de melkveehouderij in 2021, met een daling van 8,8 miljoen kilo, het meeste bij aan de daling van de stikstofexcretie uit dierlijke mest. In relatieve zin, als percentage, droeg de varkenshouderij het meeste bij aan die daling. Vanuit de varkenshouderij werd in 2021 4,4 procent minder stikstof uitgescheiden dan een jaar eerder, in totaal 4 miljoen kilo minder.

Dit heeft te maken met het dalend aantal varkens dat in Nederland wordt gehouden. Landbouweconoom Cor Pierik van het CBS berekende deze week dat er voor het eerst sinds 1984 weer minder dan 11 miljoen varkens in ons land zijn. Op 1 december 2021 telde het CBS er 10.872.000. De peildatum voor de berekening van de stikstof- en fosfaatexcretie is overigens 1 april.

Dieraantallen

Pierik: 'De excretiecijfers voor de intensieve sectoren zijn veel makkelijker te voorspellen op basis van de dieraantallen. Dat is in de melkveehouderij en bij andere graasdieren veel minder voorspelbaar omdat daar de weersomstandigheden, de oogstomstandigheden en het groeiseizoen een veel grotere rol spelen. Al met al is dit natuurlijk wel goed nieuws voor landbouwminister Henk Staghouwer die dit ongetwijfeld meeneemt als hij naar Brussel gaat.'

De totale uitscheiding van stikstof in dierlijke mest bedroeg in 2021 474 miljoen kilo. Dat is bijna 16 miljoen kilo minder dan een jaar eerder en ruim 6 procent onder het stikstofplafond dat de Europese Unie heeft vastgesteld voor de Nederlandse veestapel. De fosfaatuitscheiding bedroeg 149 miljoen kilo in 2021. Dat is 1,8 miljoen kilo minder dan in 2020 en 14 procent onder het fosfaatplafond.

Vierde jaar op rij

Het is voor het vierde achtereenvolgende jaar dat de stikstofuitscheiding van de Nederlandse veehouderij onder het productieplafond ligt. Sinds 2017 is de stikstofuitscheiding met 38 miljoen kilo afgenomen. De grootste bijdrage hieraan (26 miljoen kilo) werd geleverd door de melkveehouderij, vooral door het houden van minder koeien en jongvee.

De fosfaatproductie van de melkveesector ligt met 73,7 miljoen kilo ruim onder het fosfaatplafond van 84, miljoen kilo. De productie was vrijwel gelijk aan 2020. Dat in de melkveehouderij minder stikstof maar evenveel fosfaat werd geproduceerd hangt volgens het CBS samen met de samenstelling van het veevoer.

Het kuilgras dat in 2021 is gevoerd, bestaat voor een deel uit de grasoogst van 2020 en voor een deel uit de oogst van 2021. Het stikstofgehalte van de oogst van 2021 was laag, waardoor het gemiddelde stikstofgehalte lager uitviel. Het fosforgehalte van het geoogste gras in 2021 was juist hoger.

Varkens en pluimvee

Door de afname van het aantal dieren is de uitscheiding van stikstof en fosfaat via de mest van varkens en pluimvee in de afgelopen vijf jaar steeds verder gedaald. De stikstofuitscheiding in de varkenshouderij daalde naar 87,8 miljoen kilo. De fosfaatuitscheiding in deze sector nam af met 1,6 miljoen kilo tot 35 miljoen kilo.

Het aantal vleesvarkens nam in vergelijking met de peildatum in 2020 af met 3 procent. Het aantal fokvarkens nam met bijna 6 procent af ten opzichte van een jaar eerder.

In de pluimveehouderij daalde de stikstofuitscheiding met 3,3 procent en de fosfaatuitscheiding met 1,5 procent. De stikstofuitscheiding bedroeg 52,8 miljoen kilo, de fosfaatuitscheiding 23,7 miljoen kilo in 2021. Beide zijn onder de sectorale plafonds.

In de categorie 'overig vee' nam de stikstofuitscheiding af met 0,8 miljoen kilo. Dat is 3,5 procent minder en vrijwel geheel toe te schrijven aan de beëindiging van de nertsenhouderij in Nederland.