Glastuinbouw wil levering CO2 veiligstellen

De Nederlandse glastuinbouw wil in 2040 volledig zonder fossiele brandstoffen werken. Daarom maken tuinders voor het verwarmen en verlichten van hun kassen steeds minder gebruik van aardgas. In plaats daarvan gebruiken ze fossielvrije warmtebronnen als aardwarmte, biobrandstof en zonne-energie of kopen zij duurzame warmte en elektriciteit in.

Omdat daarbij geen CO2 vrijkomt die nodig is voor de plantengroei, moeten ze die uit externe bronnen halen. Volgens Dennis Medema, themaspecialist Energie bij Glastuinbouw Nederland, ligt het streefgetal in de kas voor een optimale productie grofweg op 800 parts per million (ppm), terwijl dat in de buitenlucht ongeveer 400 ppm bedraagt.

Het Nieuwe Telen

Om te zorgen dat er niet te veel van de in de kas aanwezige CO2 ontsnapt, gebruiken veel tuinders de door Kas als Energiebron ontwikkelde methode 'Het Nieuwe Telen'. Die gaat in de zomer bij veel licht uit van onder andere luchtbevochtiging en een hogere temperatuur in de kas, waardoor de ramen minder ver open hoeven en de productie omhoog gaat.

Toch blijft aanvoer van externe CO2 nodig. De verwachting is dat een klimaatneutrale glastuinbouw jaarlijks in totaal 2,5 megaton CO2 nodig zal hebben, waarvan 1,4 megaton in het Westland. Het streven is daarbij om alle externe CO2 uiteindelijk te kunnen leveren vanuit biogene, groene bronnen.

Buitenlucht

Daarbij ziet Glastuinbouw Nederland verschillende leveringsopties voor CO2. De belangrijkste is afvang uit rookgas van afvalenergiebedrijven (AVI's). Andere mogelijkheden zijn CO2 uit biogas van vergistingsinstallaties en afvang van CO2 uit houtstookinstallaties, vooral voor relatief kleine, lokale projecten, of uit andere groene industrieën.

Medema ziet ook het halen van CO2 uit de buitenlucht als een kansrijke techniek. 'TNO heeft daarnaar samen met tuinders onderzoek gedaan en rondt dat eind van dit jaar af', zegt hij. 'De vervolgstap is een pilot in de praktijk om de technologie, die nu nog te duur is, verder te ontwikkelen.'

Knelpunt

Een knelpunt voor externe CO2-levering is het Emissions Trading System (ETS) van de EU, waarin bedrijven emissierechten moeten kopen voor CO2 die zij leveren aan de glastuinbouw (CCU), omdat die weer als uitstoot vrij zou komen. Dit terwijl zij voor opslag van CO2 onder de Noordzee (CCS) geen emissierechten hoeven te betalen, omdat die niet meer vrijkomt.

Het ministerie van Economische Zaken (EZK) is in 2020 de innovatiepilot CO2-toedeling gestart. Net als met groene stroom gaat administratief gezien groene CO2 – waarvoor geen emissierechten zijn verschuldigd – naar de glastuinbouw en fossiele CO2 naar opslag. Ook is gekeken naar verruiming van de SDE++-subsidie voor CO2-levering aan de glastuinbouw, omdat de onrendabele top een belemmering is.

Shell en Alco

OCAP levert nu zo'n 0,6 megaton CO2, afkomstig van de raffinaderij van Shell en de bio-ethanolfabriek van Alco in Rotterdam. Het slagen van de innovatiepilot CO2-toedeling is voor hen van groot belang, maar telt nog een aantal knelpunten. Anders zou mogelijk alleen de circa 0,3 megaton CO2 van Alco in de kassen terechtkomen. Ook voor AVI's biedt een toedeling nieuwe kansen.

Hans Wassenaar, senior projectleider energie en reststoffen van AVR, legt uit dat twee derde van het door hen verbrande afval een biogene oorsprong heeft. Samen met TNO ontwikkelde AVR een methode om de CO2 uit de rookgassen af te vangen, die sinds de zomer van 2019 operationeel is in Duiven. Daarmee kan het bedrijf jaarlijks 60.000 ton CO2 aan de Gelderse glastuinbouw leveren.

Rookgassen

AVR is van plan om ook de CO2 uit de rookgassen van hun bedrijf in Rozenburg af te gaan vangen, dat een gunstige ligging heeft ten opzichte van het Westland. Wassenaar: 'We kunnen gemakkelijk aansluiten op de pijp van OCAP, die op 800 meter van onze installatie ligt.'

Hij vertelt dat de beoogde installatie in de Rotterdamse haven zo'n vijf keer groter is dan die in Duiven. De kosten daarvoor bedragen meer dan 100 miljoen euro en het project heeft een looptijd van 15 jaar. AVR zou graag in aanmerking komen voor SDE++-subsidie om dat financieel rendabel te maken.

Nieuwe meerjarenafspraak

Glastuinbouw Nederland wil komend voorjaar in samenwerking met Greenports Nederland een nieuwe Meerjarenafspraak Energietransitie Glastuinbouw afsluiten tot en met 2030, met de ministeries van LNV, EZK en Financiën. 'De ambitieuze doelstellingen zullen grofweg in lijn liggen met de EU-afspraken in het pakket 'Fit for 55'.

'Daarin is uitgesproken dat de emissies in 2030 met minstens 55 procent naar beneden moeten', zegt Medema. 'Voor ons is een stabiele externe CO2-voorziening daarbij een belangrijke voorwaarde.'