Modern stapwiel van akkerbouwbedrijf Enthoven voorkomt slippen

Wie begin november op het bietenland van de Flevolandse familie staat, krijgt het idee dat hier een ouderwetse rupstrekker ploegt. Een repeterend metaalgeluid klinkt over het land. Dat is afkomstig van hun moderne New Holland T7.270.

De 240 pk-trekker is uitgerust met stapwielen, terwijl met een Lemken Juwel 10-zevenschaar het bietenland wordt geploegd. Moeiteloos wordt de ploeg door de 45 tot 50 procent afslibbare klei getrokken, op een diepte van zo'n 20 centimeter. Op de kopakker manoeuvreert Anton Derks de combinatie voorzichtig voor de volgende gang.

55 jaar oud idee

Akkerbouwer Nico Enthoven ploegt al vijf jaar met de stapwielen. Reparaties, lekkages of andere problemen zijn er aan de trekker niet geweest. 'Voorzichtig en rustig rijden en goed opletten dat je het betonpad niet oprijdt', is zijn devies.

Enthoven herinnert zich hoe zijn vader in de Haarlemmermeerpolder 55 jaar geleden al met stapwielen ploegde. 'We hadden toen een Ford 5000. Toen we negen jaar geleden in de Flevopolder bovenover gingen ploegen, kwam het idee bovendrijven om het oude stapwielsysteem na te maken.' Snel werd duidelijk dat het veel steviger moest zijn dan de constructies van vroeger, omwille van de wieldiameter. Zonen Ruud en Gerrit hebben de constructiedelen op maat gezaagd en gelast.

Tot vorig jaar ploegde het bedrijf met een Lemken-zesschaar (5+1). Dit jaar is dat een Juwel 10-zevenschaar (6+1). Dit model heeft in de bovenoverstand tussen buitenkant stapwiel en ploegvoor veel meer ruimte, zodat je de treklijn beter in kunt stellen. Een extra setje spiegels en 'sprieten' is een visuele hulp voor de chauffeur voor het bepalen van de juiste afstand bij de eerste voor.

Trekker stuurt recht

'Voorheen was bovenover ploegen na 3 tot 4 millimeter regen al afgelopen', zegt Enthoven. 'Met stapwielen stuurt de trekker recht. De topstang moet precies recht staan, zodat de combinatie niet wringt.' Ruud Enthoven vervolgt: 'De stapwiel en band doen het samen. Omdat je weinig of geen slip hebt, loopt het profiel van de band niet vol en blijft deze meetrekken'.

Een rondje in de cabine leert dat de slipradar meestal op nul staat. 'Het belangrijkste is de uitlijning', aldus de akkerbouwer. 'We hebben uitgedokterd hoeveel spades vereist zijn voor de omtrek van de IF 650/85/R38-band. Altijd zit één spade in de grond, één gaat erin en één eruit. Ook de haplengte is van belang. Bevri in Zeewolde heeft de schijven geleverd waar we zelf de elementen aan hebben gelast. De Molcon KN 360-cilinderkoppelingen komen van mechanisatiebedrijf Timmerman.'

De platen worden met een heftruck opgetild en aan de wielen gemonteerd met een centrale bout, legt Enthoven uit. 'De spades schuiven we er handmatig in. Voor wegtransport demonteer je ze. In de stelling past alles netjes op een pallet en neemt het nauwelijks plek in. Het geheel weegt zo'n 900 kilo.'

Grote interesse

Alle grond van de familie Enthoven ligt rond het bedrijf. Wegtransport is dus niet vereist. De spades zijn in drie stappen van 5, 10 of 15 centimeter verstelbaar. 'De meeste tijd rijden we op de stand van 10 centimeter', stelt Ruud Enthoven. 'Bij woelen op droog land is dat 5 centimeter en op natgeregend bietenland soms 15 centimeter. De spades gaan niet vastzitten in de houder. Met twee pennen per spade zijn ze zo versteld of gedemonteerd.'

Een hydraulisch systeem zien de ondernemers wel zitten, maar vanwege de complexiteit en stevigheid is het niet gebouwd. Enthoven: 'Bij 0 tot 1 procent slip wordt bijna alle brandstof omgezet in trekkracht. Slip je 10 procent meer, dan heb je volgens mij ook 10 procent meer brandstofverbruik. Deze besparing en het voordeel van minder tot geen ondergrondverdichting en versmering maken het de moeite waard om dit oude idee weer toe te passen.'

Stapwiel 2.0

Ruud Enthoven heeft een versie 2.0 van het stapwiel ontwikkeld waarbij de spades voor wegtransport niet meer hoeven te worden gedemonteerd. Je schuift ze naar het centrum van de schijf in elkaar, zodat ze vrijkomen van de grond. Wel moet je de pennen omsteken. Voor verschillende bandhoogtes is een stapwiel leverbaar.

De ondernemer wil het systeem nu verkopen aan collega's. Wie zelf wil klussen, kan het als bouwpakket kopen. Wie niet zelf wil lassen, kan voor de complete set gaan.