Uitdagend teeltplan met groenbemesters

Groenbemestermengsels maken integraal deel uit van het teeltplan. Zowel op de zware als lichte grond. 'Ze nemen de functie van verwering door vorst over, verbeteren de bewerkbaarheid en stimuleren het bodemleven', zegt Jaap van 't Westeinde. Hij runt het akkerbouwbedrijf met vader Sjaak.

'De focus ligt op soorten die veel organische stof produceren en dus wat houteriger zijn. Daarnaast moeten ze zich ondergronds goed ontwikkelen, bovengronds niet te veel massa maken, geen zaad vormen en afvriezen in de winter', vertelt de Groningse akkerbouwer. Door dit eisenpakket zijn ze veel aan het experimenteren met soorten.

'Dit seizoen hebben we gelukkig een winter gehad waardoor de structuur is opgeknapt. Dat weet je altijd achteraf', stelt Van 't Westeinde. 'De laatste twee jaar kenden nauwelijks vorst, waardoor de teeltstrategie is aangepast. Zo trokken we op de zware grond in de herfst aardappelruggen. Daar zijn we mee gestopt omdat kluiten in de rug 's winters niet voldoende verweerden. Dit seizoen had het gekund.'

Twee gezichten

De Olde Stoeve kent twee gezichten. Op 55 hectare zavelgrond, van 25 tot 30 procent afslibbaar, worden in een 1-op-3-bouwplan pootaardappelen, zaaiuien, suikerbieten en wintergerst geteeld. De andere helft bestaat uit zware klei van 55 tot 65 procent afslibbaarheid. De 1-op-6-rotatie omvat pootaardappelen en uien, afgewisseld met twee keer een tarweteelt.

Het verschil is ontstaan doordat de helft van het bedrijf in 2005 is gediepspit. Een zavellaag van 30 centimeter is van 1,2 tot 1,7 meter naar boven gehaald. 'Op de lichte grond zaaien we zo vroeg mogelijk groenbemesters. Iets wat je op zware grond niet wil', zegt Van 't Westeinde. 'Veel massa zorgt voor een dikke paplaag en de grond droogt nauwelijks. In het voorjaar ben je dan simpelweg te laat bezig.'

Sinds vier jaar werkt de akkerbouwer hoofdzakelijk met niet-kerende grondbewerking. De hoofdgrondbewerking wordt met een Rabe-bouwvoorlichter en -rotorkopeg uitgevoerd. 'Sinds twee jaar wordt ook voor uien niet meer geploegd. Dit is het enige gewas waar geen groenbemester aan voorafgaat, net als bij de tarwe. We vrezen problemen met gewasresten omdat je ondiep zaait met fijn zaad.'

Voor aardappelen en bieten stelt Van 't Westeinde zelf mengsels samen die Ten Have Seeds mengt. Voor aardappelen bestaat het mengsel uit Deeptill TR-bladrammenas, alexandrijnse klaver, sorghum en zonnebloem. Voor bieten gaat het om gele mosterd, facelia, zonnebloem en alexandrijnse klaver.

'De bladrammenas laten we weg omdat de penwortel problemen geeft met stropen. We zaaien in onbewerkte grond en hebben geen schijvenzaaimachine. Het blijft zoeken naar het ideale mengsel', legt Van 't Westeinde uit.

Ontwikkelen de bladrammenas en facelia zich niet voldoende, dan overwinteren ze. 'Ze stonden begin maart nog groen. We spuiten niets dood en zoeken een volledig afgestorven gewas. Bij de eerste vorst wordt alles geklepeld. Door wintergerst in plaats van tarwe te zaaien, kunnen we de groenbemester eerder zaaien en ontwikkelt deze zich beter.'

Volvelds hakenfrees

De aardappelen worden op lichte grond direct in de groenbemester gepoot, door een volvelds hakenfrees te gebruiken. 'Na de tarwe wordt 25 centimeter diep gewoeld en 15 centimeter diep gekopegd. Zo heb je voldoende losse grond. In één werkgang zaaien we de groenbemesters met een Lemken-zaaimachine.'

De rotorkopeg heeft stekende tanden die de stoppels bovenop houden, maar ook zeefaardappeltjes. Van 't Westeinde: 'Ligt het land niet helemaal vlak, dan wordt in het voorjaar gekopegd of in het najaar een cultivator gebruikt. Eén 160 pk-trekker volstaat. Het machinepark is bescheiden. Door het woelen zie je de ploegzool oplossen. De structuur onder de bouwvoor verbetert aanmerkelijk.'

Liever geen stromest

Het bedrijf perst al het stro en voert compost of vaste mest aan. 'Het liefst geen stromest maar bijvoorbeeld konijnenmest. Stro is uitgemergeld en heeft een ongunstige koolstof-stikstofverhouding. Dit seizoen is als proef Protamylasse over de stoppel gespoten om de vertering te bevorderen', zegt de akkerbouwer.

De beschikbaarheid van mest is een groeiend probleem, waardoor Van 't Westeinde ook compost aankoopt. Zo is het organischestofgehalte op de lichte grond gestegen van 1 à 1,2 procent naar 2 procent. 'Die stap is gemakkelijker dan van 2 naar 3 procent', realiseert hij zich. 'De ambitie is 2,5 procent.'

Op de zware grond bedroeg het organischestofgehalte gemiddeld 6 procent, maar dit daalt naar 5,5 procent. 'Je moet concessies doen en de beschikbare mest verdelen. Nu is dat 7 tot 8 ton per hectare op de lichte grond. Het liefst strooi ik 10 ton. Door de graanteelt en groenbemesters krijgt de zware grond wel aanvoer van organische stof. Met ploegen verdwijnt je organische stof echt snel. De huidige bewerkingsmethode bevalt onder alle omstandigheden perfect.'