Boomteelt wil garantie voor miljoenenvraag

In het vorige week verschenen rapport 'Planten voor de toekomst' staat wat Nederland nodig heeft om via de Bossenstrategie de afspraken uit het Klimaatakkoord na te komen. Er zijn 161 miljoen bomen en struiken nodig tot 2030. De enorme vraag houdt daarna niet op, want volgens het rapport zal Nederland in de periode 2031-2050 nog eens 115 miljoen stuks plantmateriaal van de boomkwekerij vragen.

Het gros van die miljoenen komt bovenop de bestaande marktvraag. Staatsbosbeheer, de grootste bos- en natuurterreineigenaar, neemt nu al jaarlijks rond de 3 miljoen planten af. Andere terreineigenaren, zoals gemeenten, provincies en private eigenaren, kopen naar schatting 2 miljoen planten per jaar in.

De Nederlandse boomkwekerij produceert veelal voor de exportmarkt, circa driekwart van de gekweekte bomen en planten komen in diverse Europese landen terecht. Momenteel floreert de export. Deze zal, in lijn met een stijgende vraag, verder toenemen. Brussel zet namelijk ook in op een EU-Bossenstrategie, waarvoor maar liefst 3 miljard bomen nodig zijn. Dit is bovenop de huidige internationale vraag.

Het is de vraag of Nederlandse kwekers extra gaan produceren voor de exportmarkt of zich meer richten op de binnenlandse markt. Tot nu toe zijn de kwekers terughoudend, zo staat ook in het rapport 'Planten voor de toekomst'. Dat heeft met het verleden te maken. De Nederlandse overheid spiegelde eerder een grote vraag voor, waarop de kwekers inspeelden. Toen de planten na drie tot vier jaar kweken klaar waren voor de afzet, nam Nederland ze niet af.

Begrijpelijk dat kwekers nu eerst een afzetgarantie willen hebben, voordat ze gaan investeren in meerjarige teelten die in totaal 276 miljoen bomen en struiken moeten opleveren tot 2050, stelt voorzitter André Wijnstra van LTO Cultuurgroep Bos- en Haagplantsoen. 'We hoeven echt niet elke eik eerst te hebben verkocht voordat de eikel de grond ingaat. Maar wel een vorm van garantie dat de gevraagde volumes worden afgenomen.'

De bosplantsoenvoorman is ervan overtuigd dat het de boomkwekerij lukt de plannen uit de Bossenstrategie te verwezenlijken. Met daarbij de adviezen uit het rapport en de inzet van de zaadhandel, waarvan de meeste kwekers altijd hun uitgangsmateriaal betrekken.

De werkgroep die het rapport heeft opgesteld, bestaande uit deskundigen uit de hele keten, vindt dat de Rijksoverheid, provincies en bos- en natuurterreineigenaren een afnamegarantie moeten overwegen voor een deel van het plantmateriaal. Gewenst materiaal tijdig bestellen is sowieso belangrijk voor meerjarige teelten.

Ook zouden zaadhandelaren en kwekers moeten kunnen meedoen aan financiële regelingen, zoals het Borgstellingskrediet voor de Landbouw, om te kunnen investeren in teelten.

Nieuwe zaadbronnen

Bovendien zijn nieuwe zaadbronnen nodig. Volgens het rapport zijn de bestaande bronnen in Nederland niet robuust genoeg voor de toekomstige behoefte. Natuurlijke omstandigheden bepalen de kwaliteit en kwantiteit van de zaadoogst, waardoor de laatste jaren al internationaal een tekort is aan boom- en struikzaden. Ook nieuwe bronnen vereisen langdurige investeringen in grond en materiaal, voordat de zaadproductie op gang komt.

De genetische herkomst van het zaad speelt volgens het rapport een cruciale rol bij het uitvoeren van de Bossenstrategie. Het zaad moet een goede kwaliteit hebben, omdat groeiverschillen met slechte kwaliteit aanzienlijk kunnen zijn. Bomen groeien dan bijvoorbeeld minder hoog of minder dik, of zijn minder goed bestand tegen ziekten.

De toekomstige zaadbehoefte is gebaseerd op de 161 miljoen bomen en struiken die tot 2030 nodig zijn. Dit aantal is een optelsom van de hoeveelheden voor diverse toepassingen. Denk daarbij niet alleen aan het aanleggen van nieuw bos, maar ook aan het het opknappen en uitbreiden van bestaand bos, landschapselementen, voedselbossen en agroforestry. En aan meer bomen in steden en dorpen.