WUR-onderzoeker: 'Nederlandse invulling GLB veel te vrijblijvend'

Dat zegt Jeroen Candel, onderzoeker landbouw- en voedselbeleid aan Wageningen University & Research (WUR) en coauteur van een advies over het NSP aan het ministerie van LNV. Er lopen diverse pilots met nieuwe ecoregelingen. Candel zegt dat vrijwillige deelname van boeren onvoldoende is om uitdagingen het hoofd te bieden. 'Daar moet meer verplichting in komen.'

Landbouwminister Carola Schouten komt binnenkort met haar NSP-voorstellen. Een Kamerdebat daarover moet daarop snel volgen. Voor het einde van het jaar moeten lidstaten het actieplan aan Brussel voorleggen. De effectiviteit en doelmatigheid van het NSP zijn onderdelen van het gesprek met de Europese Commissie in het goedkeuringsproces, meldt Schouten deze week in een Kamerbrief.

Spannende keuzes

Omdat er nog geen nieuw kabinet is, moet de minister met de nieuwe samenstelling van de Tweede Kamer tot een akkoord komen over het NSP. 'Er moeten spannende en belangrijke keuzes worden gemaakt. Interessant wordt welke meerderheid zich gaat vormen rond het Nationaal Strategisch Plan (NSP)', zegt Candel.

Voor de zomer bleek tijdens een debat dat een deel van de Tweede Kamer het NSP wil inzetten voor gebiedsgerichte aanpak van de klimaat- en stikstofopgave.

Meer ambitie

PvdA-landbouwwoordvoerder Joris Thijssen in de Tweede Kamer is voorstander van meer ambitie in het NSP. 'Het vervelende is dat het GLB en daarmee het NSP niet genoeg zal zijn om de stikstofproblematiek op te lossen. Ik denk dat het NSP vooral zo ambitieus mogelijk zou moeten zijn, maar dat er dus ook nog veel extra nodig is om toe te werken naar dat totaalplaatje.'

Candel wijst op het Klimaatakkoord waarin staat dat het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid optimaal moet worden benut voor waterpeilverhoging in de veenweidegebieden en voor bufferzones rond Natura 2000-gebieden. Daarvoor kan in het GLB maximaal 40 procent worden overgeheveld uit het budget voor directe betalingen naar compensatie voor boeren in die probleemgebieden. WUR adviseert LNV hier een overhevelingspercentage van 30 procent.

'Het vergt politieke moed om grote keuzes te maken. VVD en CDA aarzelen om de GLB-gelden anders in te zetten, maar beseffen ook dat de status quo niet te handhaven is', zegt de onderzoeker. 'Het is de vraag of de politiek bereid is het NSP gebiedsgericht in te zetten daar waar de urgentie het hoogst is. Anders zou dat een gemiste kans zijn om boeren te helpen bij de transitie van de landbouw.'

Budget onvoldoende

Het onderwerp ligt gevoelig, omdat bij een keuze voor gebiedsgerichte inzet boeren elders inleveren op hun inkomenssteun. Om die reden is ook LTO Nederland tegenstander van een hoog overhevelingspercentage. Volgens Candel is het GLB-budget onvoldoende. 'Om alle doelen op het gebied van milieu en klimaat te halen, is aanvullend budget nodig zoals bijvoorbeeld al is vrijgemaakt onder het stikstofbeleid.'