Haagse stoelendans duurt nog even voort

ChristenUnie-leider Gert-Jan Segers verwoordde donderdag wat meer mensen zullen denken. Hij vindt het 'gênant' dat er zo weinig voortgang zit in de formatie. Segers kwam terug van zijn zoveelste bezoek aan informateur Mariëtte Hamer, waar ook VVD-leider Mark Rutte en D66-leider Sigrid Kaag bij waren.

Zo zien we al maanden – onderbroken door een korte zomerpauze – de leiders van VVD, D66, CDA, ChristenUnie, PvdA en GroenLinks, meestal vergezeld van hun politiek adviseur, over het Binnenhof lopen richting hun afspraak met Hamer. Vooruitgang wordt er niet geboekt.

Wapenfeit VVD en D66

Het enige wapenfeit is het geheime formatiedocument dat Rutte en Kaag hebben opgesteld en gedeeld met de vier partijen die het meest voor de hand liggen als mogelijke coalitiegenoten. NRC meldt op basis van anonieme bronnen dat VVD en D66 in dat stuk pleiten voor minder markt en meer overheid.

Als het aan deze partijen ligt, trekt Den Haag dus weer de regie naar zich toe, onder meer op de woningmarkt. Dat betekent een breuk met het door eerdere kabinetten-Rutte ingezette neoliberalisme.

Dat zal ook de reden zijn geweest waarom PvdA en GroenLinks positief reageerden op het formatiestuk. Bij de ChristenUnie is het enthousiasme juist afgenomen. Segers omschreef het als een 'duidelijk liberaal' stuk. Hij staat te springen om op basis daarvan te praten over deelname aan een nieuw kabinet. Maar het is de wens van Kaag om deze partij buiten de coalitie te houden.

'Goed gesprek'

CDA-leider Wopke Hoekstra laat inhoudelijk weinig los over de voortgang van de formatie. Steevast meldt hij na afloop dat hij weer een 'goed gesprek' heeft gevoerd. Wel is zijn partij, evenals de VVD, geen voorstander van een van een kabinet met zowel GroenLinks als de PvdA. Rutte en Hoekstra willen het liefst weer met de ChristenUnie in een nieuwe coalitie.

Zie hier de stoelendans die op het Binnenhof zijn rondjes draait. Door Segers als 'gênant' omschreven, want er liggen grote opgaven voor de politiek. In de land- en tuinbouw wordt naarstig uitgekeken naar de plannen die een nieuw kabinet heeft voor de aanpak van de klimaatopgave en de stikstofuitstoot.

Ook moeten er besluiten worden genomen voor nieuw mestbeleid, de uitvoering van het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid, biodiversiteit, gewasbescherming en de Kaderichtlijn Water. De vraag of het Nederland lukt de derogatie opnieuw te verlengen, is ook geen onbelangrijke voor de sector.

Peiling Nieuwe Oogst

Deze dossiers zien boeren het liefst in handen van een kabinet met CDA, VVD, BoerBurgerBeweging (BBB), SGP en ChristenUnie, zo bleek in maart uit een peiling in het Nieuwe Oogst Opiniepanel. Helaas voor hen zitten BBB en SGP niet aan de onderhandelingstafel.

D66, PvdA en GroenLinks zitten dat wel. De eerste twee partijen kunnen onder boeren op weinig steun rekenen (circa 8 procent) als coalitiepartner. GroenLinks valt bij boeren helemaal niet in de smaak.

De vraag is waarom PvdA en GroenLinks zo graag – gezamenlijk – in een regering willen zitten met de VVD. Gezamenlijk hebben ze zeventien zetels, twee meer dan de vijftien van het CDA. Met dat zeteltal hebben ze tegen de rechtse meerderheid in de Tweede Kamer weinig kans om zich te profileren. In een kabinet achten ze de mogelijkheden daartoe groter.

Na een eerdere coalitie met Rutte verloren de sociaaldemocraten veel kiezers. Een klap die de PvdA ook bij de recente verkiezingen niet te boven is gekomen. De achterban is daarom sterk verdeeld over een nieuwe coalitie met de VVD en gaat zich daar zaterdag tijdens een ledenraad over uitspreken.

Doorstart kabinet

Ook GroenLinks peilt dan de mening van de achterban over het plan om gezamenlijk met de PvdA de formatiegesprekken te vervolgen. Mochten beide ledenpeilingen de regeringsplannen van hun partijleiders afschieten, dan komt een doorstart van het huidige kabinet weer in beeld.

Blijft D66 de ChristenUnie weren, dan is er nog de optie van een minderheidskabinet van de VVD, CDA en de democraten. Dat zal dan op thema's meerderheden moeten smeden. Dat dit ook over rechts kan lukken, werd door SGP en CDA aangetoond, toen zij dankzij de nieuwe zetelverdeling in de Tweede Kamer de plannen voor een nieuw mestbeleid wisten te versoepelen met een derde spoor voor deels grondgebonden veehouderijen.

 

PvdA wenst ambitieuzer landbouwplan

De inzet van de PvdA voor de komende periode is een land- en tuinbouw die op zijn minst klimaatneutraal is. Het liefst ziet de nieuwe PvdA-landbouwwoordvoerder Joris Thijssen een landbouw die klimaatpositief is. Dat kan volgens Thijssen door koolstof vast te leggen in de bodem.

'Maar de transitie mag niet ten koste gaan van de boer. Ik wil als politicus naast de boer gaan staan', licht hij toe. De PvdA'er pleit voor een transitiefonds en vindt dat alle ketenpartijen daaraan mee moeten betalen. 'Die transitie moet leiden tot een ander voedselsysteem.'

Thijssen heeft naast landbouw klimaat en energie in zijn portefeuille. Hij was algemeen directeur van Greenpeace en wil dezelfde idealen die hij toen had verwezenlijken, maar nu via de politiek. Hij trekt daarin samen op met GroenLinks. In de formatie onderhandelen deze partijen gezamenlijk.

Zowel het stikstof- als het klimaatprobleem laat volgens de PvdA'er zien dat 'we tegen de grenzen van de planeet aanlopen'. De randvoorwaarden voor de PvdA zijn stikstof halveren in 2030 en klimaatneutraal zijn in 2050.

Thijssen: 'De vraag is: hoe doen we dat op een eerlijke manier?' Hij vindt dat de overheid boeren perspectief moet bieden. 'Dat als zij hun bedrijf hebben omgebouwd, er een goede boterham mee te verdienen is. Er is een totaalplan nodig voor de landbouw.'

 

VVD: 'We moeten rust krijgen op boerenerf'

De VVD roemt de bereidheid van LTO, Bouwend Nederland en andere partijen om samen met een voorstel te komen om de stikstofcrisis aan te pakken. Volgens VVD-Tweede Kamerlid Thom van Campen moet ook over andere onderwerpen met de sector worden gepraat.

'We hebben de uitspraak over de halvering van de veestapel nog scherp op het netvlies', stelt de VVD'er. 'Ik vind dat een verkeerde benadering. De boer heeft supersmalle marges. Als je aan zijn vee komt, raak je hem in de portemonnee. Dat leidt tot polarisatie die niet helpt in een zoektocht naar oplossingen die de sector nodig heeft.'

Tegelijkertijd is het volgens Van Campen niet te ontkennen dat er grote uitdagingen zijn. 'Stikstof hangt boven ons hoofd. Dat voelen we allemaal. Daarnaast heb je nog fosfaat, methaan en de Nitraatrichtlijn. We moeten rust krijgen op dat boerenerf. Daar wil ik mij voor inzetten.'

De huidige onzekerheid is volgens de VVD'er een slechte zaak. 'Het zorgt er bijvoorbeeld voor dat banken op hun handen blijven zitten als het gaat om investeringen. Aan de keukentafel heerst onzekerheid of het bedrijf nog wel kan worden overgenomen en of er over twintig of dertig jaar nog wel geld mee kan worden verdien', zegt hij. 'Veel boeren zeggen: Geef ons een stip op de horizon. Dan kunnen we daarnaartoe werken. Daar zijn ze echt wel toe bereid.'

In aanloop naar Prinsjesdag interviewt Nieuwe Oogst een aantal landbouwwoordvoerders uit de Tweede Kamer. Een eerste interview is nu te zien op nieuweoogst.tv.