Lege putten door lage ophaalkosten mest

Achtergrond Melkvee Berrie Klein Swormink 18 jun 2021 om 06:30uur

Mestdistributeurs kunnen de mest die ze ophalen bij veehouders goed kwijt. Bij veel varkenshouders zijn de putten leeg. Doordat de mest vlot wegloopt, is het ophaaltarief gezakt. Afhankelijk van de regio betalen varkenshouders tussen de 16 en 23 euro per ton. Bij deze prijzen zijn er mestverwerkers met te weinig mestaanvoer, omdat zij een hoger tarief nodig hebben om rendabel te draaien.

Al enige jaren neemt de totale mestproductie in Nederland af en daarmee het landelijk mestoverschot. Dat komt door een krimp van de rundvee- en de varkensstapel. De omvang van de rundveestapel staat sinds 2015 onder druk. Op 1 april in dat jaar waren er in totaal 4,13 miljoen runderen op Nederlandse bedrijven. Op 1 december 2020 waren dat er nog 3,69 miljoen.

De varkensstapel krimpt sinds vorig jaar. De belangrijkste drijvende kracht is de saneringsregeling uit het Vitaliseringsplan Varkenshouderij. Op 1 december 2020 waren er 11,5 miljoen varkens in Nederland. Naar verwachting neemt dat aantal dit jaar af met 5 tot 7 procent.

Ontspanning op mestmarkt

De afgelopen jaren was al sprake van iets meer ontspanning op de mestmarkt. Niet alleen vanwege een kleinere veestapel, maar ook door steeds meer mestverwerking in combinatie met export. Bij veel varkenshouders in het oosten en zuidoosten van het land zijn de putten inmiddels leeg. Hierdoor is de druk op de mestmarkt verder verlaagd. Het gevolg zijn dalende ophaaltarieven voor veehouders die van hun mest af willen.

De veranderde situatie op de mestmarkt heeft ook een ander effect: sommige mestverwerkers zien zich geconfronteerd met onvoldoende aanvoer. En als de fabriek niet vol zit, is rendabel draaien lastig. Van een mesttekort is onder meer sprake bij verwerker Merensteyn in het Limburgse Ysselsteyn.

Deze onderneming van boerencoöperatie Mestac is bij de aanvoer van mest voor een derde deel afhankelijk van de vrije markt. Merensteyn hanteert ophaaltarieven van ruim boven de 21 euro per ton. Daar leveren varkenshouders momenteel geen mest voor.

Lage VVO-prijzen

De lage marktprijzen voor Vervangende verwerkingsovereenkomsten (VVO's) werken de aantrekkelijkheid van mestverwerking ook tegen. Veehouders die meer mest laten verwerken dan ze van overheidswege verplicht zijn, mogen voor die extra mest VVO's verkopen aan collega's die daarmee hun verwerkingsplicht kunnen afkopen.

• Lees ook: Leveranciersvereniging: 'Markt rijp voor collectief aanbieden mest'

De prijs van VVO's schommelt momenteel tussen de 0,60 en 0,80 euro per kilo fosfaat. Daarmee levert de verkoop weinig op. Ter vergelijking: in 2018 lag de prijs maandenlang boven de 2,50 euro per kilo fosfaat.

Willem Berkhof van mestverwerker Greenferm in Apeldoorn herkent de problematiek. Greenferm heeft nu nog wel voldoende mest, omdat de verwerker het grootste deel van de benodigde mest contractueel heeft vastgelegd. 'En bovendien zijn we nog aan het opstarten, waardoor we minder mest nodig hebben.'

Verwerken geeft rust

Berkhof vindt dat veehouders mestverwerking meer zouden moeten omarmen. 'Meer verwerking leidt tot meer rust op de mestmarkt. En de afvoerkosten van mest zullen over de hele linie zakken. Per saldo pakt mestverwerking daardoor financieel gunstig uit.'

De kans lijkt groot dat de ophaaltarieven de komende maanden weer oplopen. Het uitrijden van mest in akkerbouwgebieden ligt voorlopig stil. Berkhof: 'Het is zeker niet uitgesloten dat de prijzen dan weer uit de bocht vliegen. De sector kan zulke uitschieters voorkomen door niet voor kortetermijngewin te gaan. Ieder bedrijf zou moeten afspreken om standaard een deel van de mest naar een mestverwerker te sturen.'