Deltares trekt verzilting veenweide in twijfel

Provincie Fryslân, Wetterskip Fryslân en drinkwaterbedrijf Vitens lieten rond 2016 een driejarig onderzoek doen naar de diepe grondwatersituatie in Friesland.

Aanleiding voor deze studie, uitgevoerd door adviesbureau Royal HaskoningDHV, was de vraag in welke mate de verandering van het klimaat, de stijging van de zeespiegel, de toename van neerslag en de verdamping en de bodemdaling invloed hebben op het Friese grondwatersysteem. Hierbij kwam onder andere ook de veenweide aan de orde. Daar daalt de bodem door veenafbraak.

Zeespiegelstijging

Door de zeespiegelstijging en bodemdaling verzilt op langere termijn een groot deel van Noordwest-Friesland, inclusief enkele veenpolders rond Sneek en Grou, concludeerden de onderzoekers van adviesbureau Royal HaskoningDHV. Dit zou onder andere worden veroorzaakt door de lage peilen in het veenweidegebied, waardoor de toestroom van het zoute grondwater met 50 procent zou toenemen.

Onderzoeker Gualbert Oude Essink van Deltares voerde op verzoek van LTO Noord een review uit op de rapportage van de Brede Grondwaterstudie Fryslân. Volgens hem zijn de conclusies onvoldoende onderbouwd en is het waterkwaliteitsmodel niet betrouwbaar genoeg om iets te zeggen over het zouter worden van de veenweide.

'Grondwaterstroming en zouttransport in de diepe ondergrond zijn heel trage processen. Als dat 10 meter per jaar is, is dat al veel. Het is nog maar de vraag of het zoute grondwater vanuit het zoute zeekleigebied zo ver richting het binnenland zal stromen. Ook omdat vanuit het Drents Plateau een zoete tegenstroming van grondwater plaatsvindt', geeft Oude Essink aan.

'Grondwater tot op diepte zoet'

Uit grondwaterkwaliteitsmetingen in het veenweidegebied die Deltares eerder analyseerde, blijkt ook dat verzilting aldaar niet aan de orde is, stelt Oude Essink. 'Deze metingen laten zien dat het grondwatersysteem in de veenweide tot op diepte zoet is.'

De twijfel over de in de grondwaterstudie gerapporteerde verzilting van met name het veenweidegebied, neemt volgens de onderzoeker van Deltares niet weg dat er andere argumenten kunnen zijn om peilverhogingen in het veenweidegebied door te voeren. 'Peilverhogingen kunnen bijvoorbeeld noodzakelijk worden geacht om veenafbraak tegen te gaan en de toestroom van grondwater naar het veenweidegebied te verminderen.'

'Verregaande gevolgen'

LTO Noord-regiobestuurder Tineke de Vries vindt de conclusie van Deltares 'pittig'. De uitkomsten kunnen verregaande gevolgen hebben voor provinciaal en waterschapsbeleid, verwacht zij.
'De grondwaterstudie wordt als onderlegger gebruikt voor onder andere drinkwaterbeleid, het regionaal waterprogramma, het veenweideprogramma en de boezemverkenning. Wij hebben van begin af aan willen weten of het klopt wat er allemaal staat', zegt De Vries.

'Wij verwachten dat provincie Fryslân en het Wetterskip, mede door de review van Deltares, 30.000 hectare hebben geschrapt uit de veenweide voor het doorvoeren van een hoger peil. Naar ons idee werd verzilting als chantagemiddel gebruikt om de peilen in de Friese veenweide te verhogen', stelt de LTO Noord-regiobestuurder.

Waterschapsbestuurder Jan van Weperen bestrijdt dat het veenweideprogramma is gewijzigd naar aanleiding van de review. De aanpassing is het gevolg van verschillende inzichten van universiteiten als het gaat om het verminderen van de CO2-uitstoot door een hoger waterpeil, stelt hij.

Pessimistisch scenario

Van Weperen: 'Wij hebben in eerste instantie met een pessimistisch scenario gerekend. Anderen gingen uit van een wat positiever scenario. Om niet in een discussie te verzanden, hebben wij het programma bijgesteld.'

Wetterskip Fryslân wil binnenkort met de onderzoeksbureaus, hydrologen van het waterschap en provincie en LTO Noord in gesprek over de conclusies van Royal HaskoningDHV en Deltares, geeft Van Weperen aan. 'We moeten niet in een welles-nietesdiscussie blijven hangen maar tot een gedragen opvatting komen. Moet de grondwaterstudie worden aangepast, dan gaan we dat doen.' Maar tot nu toe verwacht hij dat de conclusies over de verzilting overeind blijven.

'Wanneer we diep bemalen in het veenweidegebied, is daar een zoutgehalte. Dat is nu niet alarmerend en morgen ook niet. Maar over een heel aantal jaren wellicht wel', besluit de dagelijks bestuurder van het Wetterskip.