Samen optrekken in de veenweiden

Melkveebedrijven in de veenweiden hebben te maken met twee grote uitdagingen: de bodem daalt en de uitstoot van CO2 is hoog. Dit vraagt om een gebiedsgerichte aanpak waarbij iedereen zijn bijdrage levert en melkveehouders een sleutelrol vervullen. Het ontwikkelen van een goede beloningsstructuur is hierbij van belang. Dit komt nadrukkelijk terug in de recent door Rabobank uitgebrachte visie.

Door pro-actief mee te denken en oplossingen op maat aan te bieden, hebben ondernemers er een goed instrument bij in hun gereedschapskoffer, analyseert gedeputeerde Hoogland het beeldend. 'In het veld krijg ik geregeld te horen: ik wil wel, maar de banken willen niet meefinancieren. Als overheid is het lastig om daar iets in te doen. Dan is het dus extra mooi om te merken dat een belangrijke bank voor de landbouw, deze problematiek met open vizier tegemoet treedt.'

Beloningssystemen

Carin van Huët, directeur Food en Agri bij Rabobank, legt uit hoe zij de rol van de bank ziet: 'De basis voor financiering is een rendabele bedrijfsvoering en houvast voor de lange termijn. Hier wringt de schoen in veenweidegebieden. Daarom moeten we samen bouwen aan beloningssystemen die perspectief bieden, bijvoorbeeld voor diensten als waterberging. Maar denk ook aan het opzetten van de Carbon Bank, waarbij boeren extra inkomsten kunnen realiseren als de emissie uit veengronden wordt beperkt.'

Ook Hoekstra is positief over de pro-actieve insteek van de Rabobank. Neemt niet weg dat hij de nodige kanttekeningen plaatst bij de manier waarop dit vraagstuk wordt aangevlogen. 'Dat verwijt ligt niet bij de bank, maar bij de overheden. Die moeten ook met geld over de brug komen. Ook om niet veel meer areaal veenweiden te verliezen en daarmee leefgebied voor de weidevogels. Overigens vind ik de aandacht voor bodemdaling deels ook een modeverschijnsel. Sowieso worden de veenweiden te veel over één kam geschoren. Zelfs in Friesland zitten er grote verschillen tussen de diverse regio's. Daar moet wel oog voor zijn.'

Hoogland erkent dat. Feit is wel dat het een relatief groot gebied betreft, namelijk 80.000 hectare oftewel een derde van het Friese grondgebied, stelt de provinciebestuurder. 'Daar moeten we iets mee. Maar dat doen we dus zoveel mogelijk vanuit de gebieden zelf. Om zo samen tot oplossingen te komen. Dat hele proces moet nog echt op gang komen, maar we lopen nu al tegen zaken aan als afwaardering van gronden. Dan is het een fijne gedachte dat de Rabobank daar in mee wil denken, bijvoorbeeld met het instellen van een soort grondbank.'

Grondfonds

Van Huët reageert: 'Dit sluit mooi aan, op dit moment werken we vanuit onze visie op gebiedsgerichte aanpak aan een pilot met een grondfonds en denken met andere partijen na over een soort grondbank om bedrijfsverplaatsing beter mogelijk te maken.'

Andere oplossingen, waarin met name Hoekstra gelooft, zitten vooral in de technische hoek. 'Neem onderwaterdrainage of het strooien van kleikorrels. Daar liggen zeker kansen. Al moet ik daarbij wel opmerken dat zulke investeringen natuurlijk ook effect hebben op het bedrijfseconomische resultaat. En op de financieringsdruk van de bedrijven. Dat besef leeft ook bij de bank, zo blijkt uit deze visie. Hopelijk kunnen ondernemers daar hun voordeel mee doen als ze met bank in gesprek raken over hun toekomst in de veenweiden.'

Rabobank ziet technische maatregelen ook als deel van de oplossing. Van Huët legt uit: 'Dat zijn voor ons, naast vormen van extensievere landbouw, kansrijke oplossingsrichtingen. Voor beiden kunnen carbon credits een bijdrage leveren aan het verdienmodel en hiermee ook aan de financierbaarheid.'

Het provinciebestuur heeft hoge verwachtingen van de gebiedsprocessen. Hoogland: 'We moeten samen kijken waar we met de landbouw naartoe willen en kunnen. Met de focus op milieu en klimaat en de urgentie die er aan wordt gegeven hebben we dus die koffer met instrumenten tot onze beschikking. Ook vanuit het Rijk komen er extra middelen vrij. Daarmee moeten we proberen gebieden zodanig in te richten dat ze voor de langere termijn toekomstbestendig zijn. Goed dat de Rabobank dan aangehaakt blijft, als rugdekking voor de ondernemers. In zo'n veranderend proces is niet vooraf alles precies helder. Het vergt ook souplesse van de bank om daar in mee te bewegen en zo de agrariër de kans te bieden om die transitie door te maken.'

Drogere zomers

Veel zal daarbij afhangen van de omstandigheden per gebied, voorspelt Hoekstra. En ook van de individuele ondernemer zelf. Dat de bodemdaling doorzet is voor hem evident. 'Zeker met de drogere zomers van de laatste jaren merk ik het zelf ook. Kuilen en hobbels in het land en oude contouren die weer zichtbaar worden, zoals oude gedempte sloten, greppels en voormalige kavelpaden. En wordt het natter dan neemt de draagkracht af en dreigt het weideseizoen te verkorten. Dat zijn allemaal ongunstige ontwikkelingen, die voor mij in Nij Beets overigens nog steeds wel werkbaar zijn.'

Hoekstra merkt op dat sowieso niet vergeten mag worden dat melkveehouders het Friese land al vele eeuwen beheren, óók in de veenweiden. 'Er is zeker de laatste decennia fors geïnvesteerd in de bedrijfsvoering. De financieringsdruk is enorm omhoog. Daarom zou het goed zijn als banken daar met begrip voor de uitgangspositie van de ondernemer naar kijken. En meedenken over oplossingen. Want er zijn ook boeren die op het dikkere veen wel degelijk goed uit de voeten kunnen. Dat is ook het mooie, die verscheidenheid aan ondernemers. Die bepaalt ook de kracht van de sector. Hopelijk heeft de bank daar ook oog voor.'

Van Huët benadrukt dat een gezamenlijke opgave is. 'Deze problematiek vergt ook actie van de boer, betrokken overheden en van de bank. Als we hierin zij aan zij optrekken, dan kunnen we echt vooruitgang boeken.'

Dit artikel is gecreëerd door onze kennispartner Rabobank.