Emissie glastuinbouw in Made en Steenbergen verminderd

Waterschap Brabantse Delta en ZLTO startten ruim twee jaar geleden in samenwerking met de glastuinbouwbedrijven in de clustergebieden Made en Steenbergen een groot onderzoek naar de waterkwaliteit. Dat gebeurde met financiële steun van provincie Noord-Brabant.

Door gebiedsgerichte monitoring is de waterkwaliteit in beeld gebracht, zijn de oorzaken van afspoeling achterhaald en hebben de glastuinders advies gekregen over mogelijk andere handelswijzen.

Samen in kaart brengen

Jeroen van Meggelen leidde als senior handhaver van waterschap Brabantse Delta het project 'Gebiedsgerichte aanpak'. 'Van begin af aan was de insteek om het samen met de ondernemers in kaart te brengen en zo nodig op te lossen.'

Ondanks het feit dat de glastuinbouwsector al moet voldoen aan wet- en regelgeving op het gebied van emissie, was dit project geen overbodige luxe, stelt relatiemanager Frits van Dijkman van ZLTO.

'Het waterschap trof rondom glastuinbouwclusters nog te veel restanten van meststoffen en middelen aan. In de meeste gevallen wordt er onbewust geloosd op oppervlaktewater omdat er sprake is van lekkages in de vloer, een afsluiter die beschadigd is of omdat er een verkeerde kraan is opengezet. Daarnaast is er in sommige gevallen ook nog wel wat onwetendheid over wat wel en niet mag.'

Uitrollen

Genoeg redenen voor waterschap Brabantse Delta en ZLTO om de handschoen op te pakken. De glastuinbouwgebieden in Made en Steenbergen werden uitgekozen als pilotgebied met het idee om de onderzoeksopzet later ook in andere glastuinbouwclusters uit te rollen.

'Het voordeel van Made is dat er één instroom is van water en ook één uitstroom. Dus je kunt nauwkeurig meten wat er in het tussenliggende gebied aan emissie plaatsvindt', legt Van Meggelen uit.

Meten en monitoren

'Het gaat om meten en monitoren. We hebben op een beperkt aantal punten monsters genomen en deze uitgebreid geanalyseerd. Daarnaast hebben we handmatig nitraatgehaltes gemeten die doorgaans direct konden worden teruggeleid naar bedrijfsniveau.'

In de winterperiode maakt het waterschap gebruik van een warmtebeeldcamera waarmee de warmere lozingen vanuit een bedrijf in beeld zijn gebracht.

In goede harmonie

Voordat de eerste peilstok het water inging, zijn de glastuinders in Made en Steenbergen bijgepraat. Tijdens het project hielden waterschap Brabantse Delta en ZLTO hen op de hoogte, zodat ze samen naar oplossingen konden kijken. 'Het is in goede harmonie gegaan', stelt Van Meggelen. 'We wilden niet met het bonnenboekje het gebied ingaan, maar preventief en samen met de ondernemers zaken oplossen.'

In 2020 zijn in Made 392 metingen verricht. Een van de conclusies uit het project is dat overschrijdingen in de meeste gevallen niet bewust zijn veroorzaakt, verzekert Van Dijkman.

Lekkage of kapotte afsluiter

'De grote pieken waren te herleiden naar bijvoorbeeld een lekkage of kapotte afsluiter door maaiwerkzaamheden aan de slootkant. Ook bleek in enkele gevallen dat er condenswater, waar ook restanten van middelen in kunnen zitten, van de binnenzijde van het kasdek wegsijpelde', licht de relatiemanager van ZLTO toe.

'Het waterschap heeft het in alle gevallen direct teruggekoppeld aan de ondernemer en meestal was het snel opgelost. Op deze manier konden de ondernemers meteen van tips of advies worden voorzien.'

Constructieve houding

Volgens Van Dijkman verdienen de glastuinders de credits voor de behaalde resultaten in de verbetering van de waterkwaliteit. 'Door de constructieve houding blijkt dat niet alleen het waterschap op zoek is naar verbetering, maar ook de tuinbouw hier actief aan wil bijdragen.'

In een enkel geval bleek er sprake van een flinke, bewuste of onbewuste normoverschrijding en is er handhavend opgetreden. Toch blijven er in enkele gevallen ook nog vraagtekens staan na afronding van het project.

Enkele aandachtslocaties

'Er zijn enkele aandachtslocaties in beeld waar niet goed is te verklaren wat er precies aan de hand. Zo is er waarschijnlijk ook invloed van inkomend water uit de nabije omgeving en zien we verhoogde concentraties in het glastuinbouwgebied die we niet direct kunnen relateren aan een of meerdere emissies', zegt Van Meggelen.

'Daarom gaan we dataloggers plaatsen die op deze aandachtslocaties continu de waterkwaliteit meten. Door dit langdurig te doen, kunnen we patronen ontdekken die te maken zouden kunnen hebben met weersinvloeden, grondwaterstanden en groeiseizoenen van teelten.'

Bewustwording vergroot

Van Meggelen is enthousiast over de werkwijze van het project. 'We hebben veel inzicht verkregen en gewerkt aan de verbetering van de waterkwaliteit. Daarnaast zijn de bewustwording en de kennis bij veel ondernemers vergroot. We zijn op de goede weg, maar er blijft aandacht nodig', stelt hij.

'Ik vergelijk het met een snelheidscontrole. Er zullen altijd overtreders zijn, of ze nou per ongeluk of bewust te hard rijden. Het gaat ons niet om alleen maar te flitsen en te bekeuren, maar om meer gevoel en inzicht erbij te krijgen en aan het einde van de streep de waterkwaliteit te verbeteren.'