Zadenmix als mengteelt helpt problemen in aardappelen voorkomen

Achtergrond Akkerbouw Han Reindsen 25 maa 2021 om 06:30uur

De mengteelt van veldboon en tarwe is praktijkrijp. Bij andere gewascombinaties is nog nader onderzoek nodig en dat gebeurt weinig in Nederland. Adviesbureau Profytodsd kijkt of een zadenmix als mengteelt de problemen bij de teelt van aardappelen kan beperken.

Zadenmix+als+mengteelt+helpt+problemen+in+aardappelen+voorkomen

Bij de zadenmix denkt Profytodsd aan minimaal vijf soorten: 25 procent Facelia, 30 procent Perzische klaver, 15 procent boekweit, 20 procent zomerwikke en 10 procent vlas. Het idee is dat met het zaaien van zo'n zadenmengsel er geen monocultuur is en er minder ziekteproblemen zijn, zoals rhizoctonia.

Teeltadviseur Conner Pelgrim van Profytodsd legt tijdens een webinar van de Stichting Proefboerderijen Noordelijke Akkerbouw (SPNA) uit dat het systeem afkomstig is van een teler uit Amerika. Het zou een bijdrage kunnen leveren aan bemesting en onkruidbeheersing. De interactie tussen gewassen kan het bodemleven stimuleren en problemen met schadelijke schimmels voorkomen. 'Een supermooi idee', zegt Pelgrim.

Opkomst vernietigd

Profytodsd is vorig jaar met een project van start gegaan, maar het leverde niets op. De zadenmix is vroeg gezaaid en bij het aanfrezen van de aardappelruggen is de opkomst vernietigd. De planten stonden te ver boven de grond. Bovenop de rug bleven alleen de aardappelen staan. Dit jaar wil Profytodsd de ruggen na het zaaien van de zadenmix gelijk aanfrezen. Dit mengt de zaden door de grond, maar ze zullen wel gaan kiemen.

Bij mengteelt is de opbrengst moeilijk in te schatten

Abco de Buck, onderzoeker bij het Louis Bolk Instituut

Pelgrim: 'Meer werken aan een geïntegreerd systeem is een interessante ontwikkeling. De zadenmix zorgt voor interactie tijdens de teelt en zorgt onder andere voor stikstoflevering aan de aardappelen. Het doel is alleen aardappelen te telen. Van de overige planten gaan we geen product oogsten.'

Tarwe en klaver

Profytodsd heeft ook ervaring met de mengteelt van tarwe en veldboon. Vorig jaar leverde dat zo'n 7 ton veldbonen en 3 ton tarwe per hectare op. Met de combinatie van tarwe en klaver is geprobeerd de hoeveelheid onkruid te verminderen. 'Het is moeilijk om klaver tot een goed einde te brengen. Gras gaat beter, maar dat bindt geen stikstof', legt Pelgrim uit.

Onderzoeker Abco de Buck van het Louis Bolk Instituut constateert dat er in Nederland niet veel onderzoek plaatsvindt op het gebied van mengteelt. De import van soja maakt de teelt niet aantrekkelijk. En omdat er veel mest is in Nederland, is de stikstofbinding niet belangrijk. Daar komt bij dat grotere bedrijven bezig zijn met specialisatie en ook dat komt de mengteelt niet ten goede.

• Lees ook: Veldbonen met graan als vervanger sojaschroot

Door de transitie van dierlijk naar plantaardig eiwit is er meer aandacht voor de teelt van peulvruchten. Peulvruchten als monoteelt kunnen de grond niet goed bedekken, waardoor onkruiden meer kans krijgen. Door met mengteelt relatief weinig tarwe te zaaien, zijn de open ruimten op te vullen en is onkruid te onderdrukken.

Weinig praktijkkennis

De Buck: 'Mengteelt maakt een lagere bemesting mogelijk en telers hebben minder last van onkruid. Mengteelt is een veerkrachtig systeem en daardoor goed voor wisselende omstandigheden. Bij mengteelt is de opbrengst wel moeilijk in te schatten. Er is weinig praktijkkennis over mengteelt en leveranciers zijn gericht op monoteelt.'

Bij de opbrengst van mengteelt zijn er in principe twee keuzemogelijkheden. Voor veevoer kan de teler alles samen oogsten en gebruiken als eigen krachtvoer. De andere mogelijkheid is om de opbrengst te scheiden en de producten voor menselijke consumptie te gebruiken. 'Hoe groter het korrelverschil, hoe makkelijker de producten zijn te selecteren', zegt De Buck.

Goede diepte zaaien

Volgens het Louis Bolk Instituut is de mengteelt van veldboon en tarwe praktijkrijp. Het past goed bij de biologische sector en korte ketens. Bij de combinatie van veldboon en tarwe is het belangrijk dat je de gewassen op een goede diepte kunt zaaien en oogsten.

'Je kunt de twee gewassen tegelijkertijd zaaien met een suboptimale zaaidiepte of in twee werkgangen met de juiste diepte', zegt De Buck. Voor een goed oogsttijdstip moeten telers rassen bij elkaar zoeken die een synchrone afrijping hebben. 'De rijptijd van tarwe moet laat zijn, omdat veldbonen laat afrijpen.'

Over het gewas lupine is minder bekend dan over de veldboon. Er vindt weinig onderzoek plaats. De mengteelt met lupine is daardoor nog niet praktijkrijp. Lupine heeft goede eigenschappen. Het gewas is geschikt voor armere gronden en heeft een goede eiwitkwaliteit. De Buck: 'We zijn op zoek naar geschikte rassen in Nederland. Niet alle types zijn geschikt voor mengteelt en daar kijkt het Louis Bolk Instituut naar.'

'Veldbonen geven eiwitgehalte tarwe een boost'

De opbrengsten aan tarwe en veldboon bij mengteelt variëren van 3,9 tot 7,8 ton per hectare, waarvan zo'n 60 procent veldboon is. Dit blijkt uit onderzoek van het Louis Bolk Instituut op een biologisch akkerbouwbedrijf in Kraggenburg, in de Noordoostpolder. 'De opbrengst en de verhouding zijn niet zo goed te voorspellen', zegt onderzoeker Abco de Buck van het onderzoeksinstituut. 2018 en 2020 zijn qua opbrengsten slechte jaren geweest, blijkt uit de cijfers. De meest opbrengsten komen uit tussen 4 à 5 ton per hectare. 2019 was een goed jaar met opbrengsten van meestal rond de 6 ton per hectare. Tussen de verschillende combinaties van veldboon en tarwe is op het gebied van opbrengst weinig verschil. De Buck: 'Het tarweras Lavet heeft bij monoteelt het laagste eiwitgehalte. Dit blijft onder de 10 procent. Mengteelt met de veldboon geeft het eiwitgehalte van Lavet een boost. Het percentage stijgt naar 12 à 14 procent.'