Na aarzelende start komt Jumpstart op stoom

Dat stelt Ynte de Vries, programmamanager Farm Energy bij FrieslandCampina, waar Jumpstart onder valt. Dit project werd in 2016 vol ambitie gelanceerd, mede gedreven door klimaatneutrale groei. 'Hoe meer methaan via vergisting nuttig wordt gebruikt, des te minder stoot het bedrijf uit. Dat is goed voor de portemonnee en voor de omgeving', zegt De Vries.

Twintig Jumpstart-monovergisters zijn in gebruik en datzelfde aantal is in aanbouw. De programmamanager Farm Energy schat dat tweehonderd ondernemers een monovergister overwegen. 'Ik zie dat vooral melkveehouders met 180 melkkoeien of meer meedoen.' Afhankelijk van de bedrijfssituatie kan een monovergister al vanaf 130 koeien interessant zijn.

Ruimte, tijd, geld en aandacht

Ook Kees Kroes, specialist mestverwerking bij LTO Noord, is enthousiast. Wel kost een monovergister volgens hem ruimte, tijd, geld en aandacht. 'Zo moet je er ruimte voor hebben op het bouwblok. En je moet er zin in hebben. Wat je geen aandacht geeft, werkt niet.'

Het eerste bedrijf met Jumpstart startte in oktober 2016 en stopte twee jaar later, omdat de opzet van het bedrijf was veranderd. De Vries erkent dat de techniek in het begin nog niet optimaal was. Hier zijn flinke slagen in gemaakt. 'Eind 2018 draaiden acht Jumpstart-monovergisters en die zijn nu nog actief.'

Verdienste

De programmamanager Farm Energy stelt dat dit mede een verdienste van Jumpstart is. 'Was een vergister vroeger klaar, dan was de bouwer dat ook en was de volgende aan de beurt. Bij problemen stond de boer alleen', legt hij uit.

'Bij Jumpstart blijft de bouwer verantwoordelijk voor het functioneren van de vergister gedurende de twaalf jaar dat het systeem SDE-subsidie ontvangt. De boer betaalt een service fee en heeft er weinig werk aan. Worden de doelen niet gehaald, dan betaalt de boer minder instandhoudingsvergoeding.'

Belangrijke drijfveer

Die vergoeding is een belangrijke drijfveer voor de bouwer. De Vries merkt op dat het in de branche storm loopt, ook in het buitenland. 'Het is belangrijk dat we sterke, winstgevende partners hebben, die kunnen blijven verbeteren en niet over enkele jaren failliet zijn.'

De opzet heeft voor een flinke verbetering gezorgd, constateert Kroes. 'Voorheen moest iedere boer leergeld betalen. Daarbij zijn mede door Jumpstart vergelijkbare installaties kwalitatief beter gaan draaien, waarbij deze installaties niet per definitie duurder werden.'

Huren schot in roos

Volgens De Vries was de financiering nog weleens een probleem. Het huren, waarbij de installatie eigendom blijft van de bouwer, bleek een schot in de roos.

'De grootste installatie kost 700.00 tot 1.000.000 euro, wat met goede mestinvoer binnen vijf jaar is terug te verdienen. Bij de huurconstructie hoeft de ondernemer alleen maar voor verse mest te zorgen. Hoe verser, des te hoger de beloning voor de melkveehouder. De beste Nederlander weet mest met een temperatuur van 30 graden in de vergister te krijgen. Warm en vol methaan.'

De huurconstructie toont in zijn ogen het vertrouwen van de bouwer in de vergister. Daarmee is de boer er nog niet. In de stal kunnen extra investeringen tot 150.000 euro nodig zijn om verse mest aan te kunnen bieden, zoals matten op een bestaande roostervloer en een mestrobot.

Langjarig beleid

Om meters te maken is een consistent langjarig beleid nodig, stelt De Vries. 'Dit fladdert per kabinetsperiode alle kanten op. Een plan voor ten minste tien jaar is nodig op gericht te kunnen investeren.'

De programmamanager Farm Energy roemt het beleid waarbij SDE++-subsidies voor alle duurzame energieprojecten beschikbaar komen. 'Die zorgen twaalf jaar voor een gegarandeerde energieprijs, waardoor de investering zeker rendeert. Zonder SDE++ kan groen gas ook, maar de energiemarkt is grillig', zegt hij.

Loterij

'Wat wel beter moet, is de zekerheid dat je voor SDE++ in aanmerking komt. Nu is dat elke ronde een loterij waardoor planmatige uitrol telkens stokt.'

Daarbij ziet De Vries extra kansen voor een mineralenscheider, waarbij niet alleen de mest wordt gescheiden, maar ook extra ammoniumsulfaat als kunstmestvervanger wordt gewonnen. Vijf bedrijven zijn hiermee bezig. Voordeel is dat het extra SDE++-subsidie geeft, omdat ook de warmte wordt benut.

Kunstmestvervanger

De afzet van kunstmestvervangers is een kwestie van tijd. 'Er zijn regio's met een vrijstelling. Hier zetten we volop op in om ervaring op te doen. We verwachten in 2022 of 2023 de goedkeuring van mineralenconcentraat als kunstmestvervanger in Nederland te hebben geregeld.'