Links wil vleestaks, rechts wil er niets van weten

Vier jaar geleden vond het 'voedseldebat' nog plaats in een uitverkocht Nieuwspoort in Den Haag. De levendigheid in het debat werd toen opgestookt door de dynamiek tussen de aanwezige boeren en linkse stemmers in de zaal. Dit jaar moest het vuur van de discussietafel komen, omdat het publiek het debat via een onlinestream volgde vanwege de coronamaatregelen.

De gekozen thema's verduurzaming, gezondheid en eerlijke prijs boden genoeg munitie voor de aanwezigen om hun eigen standpunten met verve te verdedigen. Bovenliggend onderwerp in de politieke discussie blijft de aanpak van de stikstofcrisis en daarmee de krimp van de veestapel.

Zowel GroenLinks als Partij voor de Dieren (PvdD) pleiten voor een stevige ingreep in de veestapel. Kamerlid Frank Wassenberg (PvdD) schroomde niet om uitspraken te doen als 'de ongelooflijke criminalisering met mest'. Volgens Laura Bromet (GroenLinks) is het 'beslag dat de landbouw doet op de beschikbare ruimte te groot'.

Wel realistisch

Het pleidooi van VVD-kandidaat Jan Klink om samen met de boeren duurzaam te innoveren, vond bij links geen gehoor. 'Dat is al dertig jaar geprobeerd', stelde Wassenberg. Volgens Klink is dat wel degelijk realistisch, als daarbij maar wordt samengewerkt met de sector.

Minder vlees op het bord is het devies bij links. En daar moet op worden gestuurd met een vleestaks, want dit kan ook de milieukosten dekken. GroenLinks, dat een formatieverbond nastreeft met D66 en PvdA, vindt daarbij wel PvdA-kandidaat Joris Thijssen op het pad. Zijn partij wil voorkomen dat 'vlees alleen bereikbaar wordt voor de rijken'.

ChristenUnie is voorstander van een hoger btw-tarief voor vlees en producten met veel suiker, liet kandidaat-Kamerlid Heren Vreugdenhil weten. 'Maar dan moet de opbrengst wel worden ingezet voor de verduurzaming van de landbouw.'

Uitvoerbaarheid verschrikkelijk

CDA is fel tegen het extra belasten van vlees of suiker. 'De uitvoerbaarheid is verschrikkelijk. En ik vrees dat de rekening op het boerenerf belandt', zei Eline Vedder (CDA).

SGP-Kamerlid Roelof Bisschop vindt dat partijen die ijveren voor een halvering van de veestapel daarbij eerlijk moeten zijn naar de maatschappij. 'Zeg er dan ook bij dat de vleesprijs zal verdubbelen.'

Ook de nieuwe partijen BoerBurgerBeweging (BBB) en JA21 namen deel aan het debat. Caroline van der Plas (BBB) bracht in dat de Nederlandse boeren en tuinders al volgens hoge, duurzame standaarden werken. 'Wij vinden dat je nieuwe regels pas mag invoeren als duidelijk is dat die kunnen worden verrekend in de kostprijs.'

Hoepeltjesgeld

Jan Cees Vogelaar (JA21) wees op het 'Beter voor koe, natuur en boer'-programma van Albert Heijn en driehonderd melkveehouders van Royal Aware. Dat heeft volgens hem 'de markt echt veranderd'. De Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB)-steun uit Brussel zit boeren steeds meer in de weg, betoogde hij. 'Ik noem het hoepeltjesgeld. Boeren moeten van de politiek door steeds meer hoepeltjes springen om erbij te kunnen komen.'

Na afloop blikten LTO-voorzitter Sjaak van der Tak, directeur Marc Jansen van het Centraal Bureau Levensmiddelenhandel (CBL) en directeur Cees-Jan Adema van de Federatie Nederlandse Levensmiddelen Industrie (FNLI) terug op het debat. Jansen hoopt dat de Tweede Kamer na de verkiezingen snel de Wet ruimte voor duurzaamheidsinitiatieven aanneemt.

Met die wet kunnen supermarkten samenwerken met boeren, om producten te ontwikkelen die bijdragen aan het verbeteren van dierenwelzijn en duurzaamheid. 'We zijn gewend om stappen te zetten, te polderen. Vaak sneller dan de politiek dat kan. Zelfregulering is sneller en goedkoper', aldus Jansen.

Vervuiler geen passende term

Van der Tak wijst het voorstel om vlees te belasten af. 'De term vervuiler vind ik niet passen bij onze sector. Boeren zijn onderdeel van de oplossing. Ik zag het vandaag nog bij een varkenshouder die met methaan energie opwekt. Dat is een fantastisch voorbeeld van wat onze sector kan.'

Vanuit de voedselindustrie droeg Adema het voorbeeld aan dat door zelfregulering het suikerpercentage in frisdranken met 25 procent is afgenomen. Volgens hem is de vraag naar duurzame en gezonde producten wel in een stroomversnelling gekomen. 'We zouden als sector geen knip voor de neus waard zijn als we daar niet op inspelen.'